به گزارش «شهر بیست» به نقل از روابط عمومی شهرداری قم، آشفتگی‌هایی که آن‌ها را آلودگی بصری می‌نامند و ناخودآگاه بر ذهن شهروندان و گردشگران اثرات مخرب می‌گذارد و حتی ناهنجاری‌های روانی و الگوهای رفتاری نامناسب را به همراه دارد.

برخی مقالات تأثیر آلودگی بصری بر میزان افسردگی شهروندان را مورد بررسی قرار دادند و به رابطه مستقیم میان آن‌ها رسیده‌اند. وقتی آلودگی‌های بصری بر ذهن، روح و روان مردم شهر تأثیر بگذارد، بهره‌مندی آن‌ها از امکانات شهر کاهش‌یافته و اثر بد خود را روی گردشگری قم نیز می‌گذارد؛ چراکه گردشگران با ذهنی آشفته و مملو از آلودگی‌های بصری سطح شهر، نمی‌توانند لذت واقعی را ببرند.

آلودگی بصری در سطح شهر، چندین سال است مورد بحث دغدغه‌مندان، مدیران شهری و هنرمندان بوده است؛ در بحث پدیده‌های جدید، عقب‌ماندگی‌های تاریخی داریم و همین باعث می‌شود سعی و خطاها را دوباره تست کنیم و راه‌های رفته را دوباره انجام دهیم.

حمله اطلاعاتی با آلودگی بصری

روزانه، مخاطب با حجم غیرقابل تصوری از متن و تصویر روبه‌روست. یک انسان معاصر در طول یک روز از عمرش به اندازه تمام طول عمر انسان ، متن و تصویر دریافت می‌کند. ذهن انسان مقابل این هجمه و حمله اطلاعاتی، حالت تدافعی به خود می‌گیرد و نحوه دفاعش مقابل این حمله این است که خود را به «ندیدن» بزند. در سطح شهر تابلوهای تبلیغاتی زیادی را می‌بینیم. تمام شهر رسانه شده و سر هر چهارراهی چهار تابلوی فرهنگی شهروندی، تابلوهای تک پایه، تابلوهای تبلیغاتی، تبلیغات اتوبوس‌ها و تابلوهای نابسامان مغازه‌هاست. همه این‌ها باعث می‌شود مغز شهروند منفعل شود و خود را به ندیدن بزند.

شهر شبیه خانه‌ای است که هر کدام از اعضای خانواده ساز خودشان را می‌زنند و می‌خواهند هر تکه‌ای از آن به سلیقه خودشان باشد. وقتی خانه طراح واحد نداشته باشد، آرامش از آن خانه گرفته می‌شود. هویت بصری شهر فراموش شده است. هویت بصری شهر معماری و بناهایش است؛ اگر جایی را هم می‌خواهیم تزیین کنیم، باید از این هویت بصری تبعیت کنیم. نه اینکه ماشین تایپ را کنار اتوبان بگذاریم یا چکش را برگردانیم که به خودش میخ بزند. این عناصر چه ربطی به شهر دارد؟

آلودگی بصری، دست کمی از آلودگی هوا ندارد

ساختمان‌‌‌‏‌‌‌‏های ناموزون، دیوار‌‌‌‏های خط‌خطی، تابلو‌‌‌‏های تبلیغاتی ناهماهنگ، ساختمان‌های فرسوده، پیکر دودگرفته‌ شهر با انبوهی از رنگ‌‌‌‏های خاکستری و صد‌‌‌‏ها منظره‌‌‌‏ ناخوشایند ازجمله صحنه‌‌‌‏هایی است که هرروزه در بسیاری از کلان‌شهرها با آن‌‌‌‏ها مواجهیم.

توسعه جوامع امروزی و گسترش دنیای مدرن بااینکه از بسیاری جهات سبب بهبود کیفیت زندگی بشری شده، اما درعین‌حال پا نهادن به دنیای مدرنیته معضلات گوناگونی را نیز برای مردمان امروزی به دنبال داشته است. اگرچه زیباسازی شهر لازم است؛ اما دقت خاص خود را می‌طلبد.

آلودگی بصری دست کمی از آلودگی هوا ندارد، با قدم‌زدن در شهر می‌فهمیم هویت اصلی و زیبایی‌های شهری زیر حجمی از تبلیغات غیرضروری، مدفون شده است. بسیاری از المان‌ها و تابلوها یا پوسترهای تبلیغاتی بدون حساب‌کتاب در سطح شهر قرار گرفته است. به علاوه برخی فرهنگ‌های رفتاری نیز میان شهروندان نیاز به اصلاح دارد. مجموع این موارد برای شهر آلودگی بصری ایجاد کرده که ضررش برای شهر زیاد است.

چینش صحیح لایه‌های بصری موجب آرامش است

شهر مانند خانه‌ای است که اگر آشفته باشد آدم‌ها نیز در آن آرامش ندارند شهر نیز مانند خانه در آلودگی‌های بصری، موجب گسترش پرخاشگری، عصبانیت وتنزل یافتن ذوق هنری عامه مردم می‌شود. در شهر اگر لایه‌های بصری درست چیده شده باشد و از ازدحام و پراکندگی خارج باشد، قطعاً شهروندان بدون اینکه خودشان بفهمند آرامش دارند. این تصمیم جسورانه باید گرفته شود. از محیط‌های مهم شروع کنیم و المان‌هایی که لازم نیست حذف کنیم و موارد دیگر درست، جایابی شوند. برای مثال بسیاری از تابلوهای راهنمایی و رانندگی پشت درخت‌ها گم شده و محلی از اعراب ندارد. حتی برای بعضی از تبلیغات رنگ‌های استاندارد تعریف کنیم که مخاطب را متوجه کند که مثلاً رنگ سبز مربوط به تبلیغات مذهبی است. حتی در رنگ‌ها هم می‌توانیم از کاشی‌ها الهام بگیریم و تعریف رنگ‌شناسی یکدستی داشته باشیم تا مخاطب، سریع متوجه مضامین شود. باید تا جای ممکن به سادگی منطقی برسیم. حتی نهادهای مرتبط برای کاهش آلودگی بصری می‌توانند فراخوان عمومی بدهند تا افراد آلودگی‌های بصری مناطق و محله‌های خود را مطرح کنند.

اگرچه نقدهای زیادی بر مدیریت شهری برای کنترل آلودگی بصری وجود دارد، اما به نظر می‌رسد به خصوص در چند سال اخیر، اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است.

برنامه جامع زیبا سازی شهرداری قم تدوین می‌شود

مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری قم در گفتگویی مطرح کرد: برنامه جامع زیبا سازی شهرداری قم با هدف حذف زوائد بصری و تلطیف منظر شهری قم با درنظر گرفتن مؤلفه‌های ایرانی اسلامی و جایگاه شهر قم تدوین خواهد شد.

آلودگی‌های بصری مواد و عواملی هستند که به مناظر و محیط بصری شهر آسیب و از زیبایی و تعادل ظاهری آن می‌کاهند.

این نوع آلودگی‌ها ممکن است از جمله دیواره‌های پوشیده از تبلیغات، ساختمان‌های بلند و بی‌تعادل با نماهای خاص، لوازم تبلیغاتی بی‌نیاز نظیر پرچم‌های ایستاده و سایر عوامل شامل نورپردازی‌ها . . .باشد.

پیام جوادیان با اشاره به تاثیرات منفی آلودگی‌های بصری بر ذهن، روح، و روان مردم به تشریح آن‌ها پرداخت و افزود: آلودگی‌های بصری می‌توانند به عنوان منبع استرس و اضطراب برای شهروندان عمل کنند. مناظر نامنظم و پرتراکم باعث می‌شوند که شهروندان احساس سردرگمی ناراحتی کنند. همچنین وجود آلودگی‌های بصری می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی در شهر منتهی شود که می‌تواند تأثیر منفی بر جذابیت شهرها داشته باشد و در نهایت به کاهش تعداد گردشگران و جذب نیروی کار تازه منجر شود.

وی با تاکید بر تأثیرآلودگی بصری بر سلامت روحی بیان کرد: مناظر نامنظم و نامتعادل می‌توانند به تنهایی به اختلالات روانی، افزایش استرس و افت نگرش مثبت در شهروندان منجر شوند و نتیجه این این تأثیرات ممکن است از طریق کاهش سطح رضایت زندگی و اعتماد به نفس به نمایش درآیند.

مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری قم اضافه کرد: افراد ممکن است به عنوان پاسخ به آلودگی‌های بصری از تعاملات اجتماعی خود کاسته و به دنبال فضاهای باز و سالم‌تر بگردند. این می‌تواند به افزایش گوشه گیری به خصوص در بانوان و کودکان و بروز آسیب‌های اجتماعی و کاهش تعاملات انسانی منجر شود.

جوادیان تاکید کرد: برای بهبود وضعیت، نیاز به برنامه‌ریزی شهری هوشمندانه و استفاده از روش‌های پایدار در طراحی محیط‌های شهری داریم تا آلودگی‌های بصری را کاهش دهیم و محیط‌های جذاب‌تر و سالم‌تر ایجاد کنیم.

مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری قم عنوان کرد: برنامه جامع زیبا سازی شهرداری قم به صورت میان مدت و بلند مدت در حال تدوین می‌باشد که شامل هویت و برندینگ شهری، فرهنگ و جامعه شناسی، هنر شهری، مبلمان شهری، نمادها و نشانه‌ها و هویت بصری، طبیعت شهری و فضای سبز، پیرایش، آبنما و منابع، فرهنگ شهروندی و مشارکت اجتماعی، تبلیغات محیطی، محله محوری و فضاهای عمومی است که همه اینها با در نظر گرفتن مؤلفه‌های مهم شهر قم به عنوان ام القری جهان اسلام تدوین خواهد شد.

تشکیل کمیته «سیاستگذاری و تصویب طرح‌ها»

وی ادامه داد: اخیراً کمیته «سیاستگذاری و تصویب طرح‌ها» در سازمان سیما، منظر و فضای سبز تشکیل شده است و تعدادی از اساتید مجرب و بنام هنرهای مختلف از جمله هنرهای گرافیک ، معماری ، خوشنویسی ، نقاشی ، نقش برجسته و دیوار نگاره شهر قم دعوت شده‌اند تا بتوانیم مطابق با هویت شهر قم نسبت به سیاست گذاریها و تصویب طرحها در اقدامات خود به یک خرد جمعی و با کیفیت بالا برسیم.

پیام جوادیان تصریح کرد: در کوتاه مدت هم برنامه‌هایی تدوین و در حال اجرا هست از جمله طرح حذف زوائد بصری و ریفیوژ شهری که در این طرحها پیمان‌هایی بسته شده و در حال حذف این زوائد از جمله تابلوها و دیگر زوائد بصری هستیم.

حذف زوائد بصری هسته مرکزی شهر

وی با اشاره به آلودگی‌های بصری در سه راه بازار و چهار بازار بیان کرد: طرح بهسازی خیابان ارم تا خیابان باجک تا بعد از خیابان کامکار ادامه دارد که در این محدوده ناهمگونی در سیما و منظر بدنه خیابان وجود دارد که هم از لحاظ معماری و هم طراحی تابلوهای خیابان‌ها و سایبان‌ها این معضل مشاهده می‌شود که نیازمند همکاری اصناف محدوده برای زیباسازی است.