به گزارش «شهر بیست»، محمدتقی سجادی ظهر امروز در نشست میزگرد رسانه‌ای «واکاوی نقش آبخیزداری در جلوگیری از وقوع سیل و تهدیدهای پیش‌روی قم» که در دفتر خبرگزاری فارس قم برگزار شد، با اشاره به اینکه صحبت کردن در مورد آبخیزداری نیازمند تعریف درست از این اصطلاح علمی است، اظهار کرد: حوضه آبخیز کلیه سطوح و عرصه‌هایی است که روان‌آب‌ها از آن‌ها گذر می‌کنند و باید خط‌الراسی باشد که مرز حوزه مشخص شود و عرصه‌هایی که در این محدوده قرار می‌گیرند شرایط خاصی دارند.

وی اضافه کرد: در آبخیزداری برنامه‌ها و تدابیر مختلفی را دنبال می‌کنیم تا بتوانیم از بارندگی که رخ می‌دهد به بهره‌وری مورد نظر برسیم و در این راستا برای بهبود وضعیت آب‌خوان‌ها تدابیر بیومکانیکی را درنظر می‌گیریم موضوع در حوزه آبخیزداری بیشتر حفظ آب در نقطه است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با بیان اینکه عرصه‌های منابع طبیعی وسیع و به‌طور متوسط بیش از ۸۶ درصد از عرصه‌های موجود استان را به خود اختصاص می‌دهد، تصریح کرد: ۹۷۵ هزار هکتار از عرصه‌های استان، از عرصه‌های ملی است، این گستره در کشور نیز چنین نسبتی دارد و اینکه تصور کنیم اقدامات مورد نیاز این حوزه، فقط باید توسط دولت اتفاق بیافتد، نشدنی است، به همین علت مشارکت مردمی به عنوان اولویت مهم درحال دنبال شدن است و اکنون به جایی رسیده‌ایم که رسانه و مردم نسبت به مباحث زیست محیطی و منابع طبیعی مطالبه بسیاری دارند.

*سازه‌های آبخیزداری به ۵۶۰ مورد افزایش می‌یابد

وی خاطرنشان کرد: استان قم از ۲۲ سال پیش فعالیت آبخیزداری را آغاز کرده و تاکنون برای ۶۵ درصد مساحت استان مطالعات تفصیلی اجرایی انجام شده و در بیش از ۳۰۰ هزار هکتار از مساحت استان کار اجرایی مرتبط با آبخیزداری انجام شده که ۷۵ هزار هکتار از این مساحت در حوزه قمرود بوده است و تعداد مجموع سازه‌ها ۵۰۳ مورد بوده که طی ماه‌های آینده با تکمیل پروژه‌های صندوق توسعه ملی به ۵۶۰ نقطه افزایش خواهد یافت.

سجادی با تاکید بر اینکه فعالیت‌های آبخیزداری در استان، به صورت مستقیم با مباحث شهر در ارتباط است، تصریح کرد: پروژه‌های آبخیزداری در نزدیک به ۷۰ هزار هکتار از حوضه‌های مشرف به شهر قم کار شده و بقیه پروژه‌ها در حوزه‌های بالادستی کار شده است.

وی ادامه داد: با ۲۰۰ میلیون دلار اعتباری که سال گذشته با نظر رهبری از محل صندوق توسعه ملی به پروژه‌های آبخیزداری کشور اختصاص یافته، اقدامات مطلوبی در حوضه‌های بالادست به ویژه در حوضه‌های مشرف به شهر قم رقم زده شده است.

سجادی با اشاره به اینکه در سال ۸۸ با نزدیک به ۳۰ میلی‌متر بارندگی شاهد جریان سیل در رودخانه شهر قم بودیم، تصریح کرد: امسال صرف نظر از مدت، حجم بارش‌ها با سال ۸۸ قابل مقایسه نبود اما اقدامات پیشگیرانه آبخیزداری اعم از اجرای سازه‌های تنظیمی، کنترلی، آبخوان‌داری، نهال‌کاری و بوته‌کاری در بالادست در راستای حفظ روان‌آب‌ها و کاهش خسارات بسیار تاثیرگذار بوده است.

*کنترل بیش از ۱۰۰ میلیون متر مکعب در پروژه‌های آبخیزداری استان قم

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با تاکید بر اینکه پروژه‌های آبخیزداری در فروردین امسال به رسالت خود به خوبی عمل کردند، تصریح کرد: بر اثر اجرای این پروژه‌ها ۲۵ میلیون متر مکعب سیلاب کنترل و ۷۵ میلیون متر مکعب آب به صورت تدریجی تخلیه شد.

وی یادآور شد: دستاوردهای اقدامات اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم، فقط برای ایمن‌سازی شهر قم مقابل حوادث نیست بلکه برای روستاها و مناطق مختلف استان نیز بسیار تاثیرگذار بوده است به همین علت می‌توانیم بگوییم که کار این اداره‌کل در راستای حفاظت و حمایت از مراکز تولیدی، کارخانجات و اراضی کشاورزی است.

سجادی از تاثیر بارش‌های اخیر در کنترل ریزگردها یاد کرد و گفت: هر چند نمی‌توانیم بگوییم که به صورت مطلق امسال ریزگرد نخواهیم داشت اما زمانی که اگر رطوبت سطحی کافی باشد کمتر شاهد پدیده ریزگرد خواهیم بود.

وی تصریح کرد: با توجه به تخریب خاکی که در گذشته به صورت طبیعی و فرسایش و همچنین تخریب‌های انسان‌ساخت انجام شده است اکنون در استان قم شاهد کانون‌های فوق بحرانی هستیم چراکه در این استان ۴۰۰ هزار هکتار عرصه در معرض بیابانی‌شدن داریم و ۱۰۵ هزار هکتار نیز به کانون تولید گرد و غبار تبدیل شده است، با این وجود می‌توانیم بگوییم که روزهای گرد و غباری ما در سال جاری کمتر می‌شود چراکه بخش قابل توجهی از ریزگردهای استان قم منشأ‌ داخلی دارد.

سجادی با تاکید بر اینکه در فعالیت‌های آبخیزداری چشم‌اندازهای بلند مدت درنظر گرفته می‌شود، مطرح کرد: تمام تلاش ما این است که سیلاب را در سرشاخه و نقطه عامل آسیب، مهار کنیم تا بتوانیم هم‌افزایی آبی که موجب تخریب می‌شود را کنترل کنیم.

وی ادامه داد: با استمرار اعتبارات و منابع مالی در یک بازه زمانی پنج ساله می‌توان نقاط فوق حساس و آسیب‌زا در حوزه سیل را شناسایی و رفع تهدیدها را دنبال کنیم تا شهر قم مقابل سیلاب‌هایی با دوره بازگشت یکصد سال به صورت کامل ایمن شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم از تلاش این اداره‌کل برای اجرای پروژه‌های مختلف از جمله بوته‌کاری و گسترش پوشش گیاهی در مراتع و بیابان‌ها یاد کرد و گفت: اجرای این پروژه‌ها برای دولت در هر هکتار هشت میلیون تومان هزینه دارد اما ما با مشارکت‌های مردمی پنج میلیون تومان برای ایجاد پوشش گیاهی در هر هکتار از مراتع هزینه می‌کنیم.

سجادی ادامه داد: در سیلاب‌های خاص با تدابیر مدیریتی می‌توانیم با یک چهارم هزینه اصلی، به نتایج مورد نظر در مراتع برسیم.

وی به فعالیت‌های انجام شده ویژه مناطق آبخیزنشینان اشاره کرد و ادامه داد: یکی از اقداماتی که طی سال‌های گذشته در قالب پروژه ترسیب کربن انجام شد، توانمندسازی جوامع محلی بود که در این راستا یک تعاون ملی و ۶ صندوق خرد روستایی را در حوزه منابع طبیعی استان قم راه‌اندازی کردیم تا بتوانیم از ظرفیت‌های اجتماعی در حوزه‌های آبخیزداری و منابع طبیعی استفاده کنیم.

سجادی با اشاره به اینکه از مجموع ۵۶۰ نقطه سازه آبخیزداری ۱۳۸ سازه در منطقه بالادست پردیسان با رویکردهای تنظیمی، کنترلی و تاخیری ایجاد شده است،‌ تصریح کرد: سال گذشته از مجموع اعتبارات صندوق توسعه ملی ۱۵ میلیارد تومان به استان قم اختصاص یافت که بر اساس گفته‌های مسئولان ملی این مبلغ امسال دو برابر افزایش می‌یابد.

وی با بیان اینکه در راستای افزایش مشارکت‌های مردمی ماده سه قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع طبیعی مورد توجه اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم قرار گرفته است، مطرح کرد: زمینه برای حضور سرمایه‌گذاران در حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم فراهم شده است؛ استفاده از ظرفیت‌های مردمی در اجرای پروژه‌ها می‌تواند نتایج بسیاری را به دنبال داشته باشد، به‌عنوان نمونه، در استان هرمزگان مردم ۱۰ میلیارد تومان در این حوزه پروژه مشارکتی اجرا کرده‌اند.

*خسارت ۱۲ میلیاردی بلوار زائر نتیجه بی‌تدبیری است

سجادی با اشاره به آمارهای اعلام شده مبنی بر خسارت ۱۲ میلیاردی سیل به شهر قم در مسیر بلوار زائر عنوان کرد: این خسارت نیست بلکه نتیجه بی‌تدبیری مسئولان ذیربط است؛ تجاوز به حریم رودخانه درست نیست اما اگر هم از بستر رودخانه به‌عنوان مسیری برای حمل و نقل استفاده کردیم نباید به آن مسیر به‌عنوان یک بلوار دائمی نگاه داشته باشیم.

وی از وقوع سیلاب‌هایی با دوره بازگشت دویست سال در استان‌های سیل‌زده کشور یاد کرد و گفت: در گذشته سازه‌ها بر اساس سیلاب‌هایی با دوره بازگشت کمتر از ۵۰ سال ساخته شده است اما ما وظیفه داریم که سازه‌های آبخیزداری را در برخی از نقاط با دوره بازگشت صد ساله طراحی و آن‌ها را اجرا کنیم تا بتوانیم قم را از این سیلاب‌ها ایمن نگه داریم.

*آبخیزداری شهری در قم دنبال شود

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با تاکید بر اینکه آبخیزداری شهری در دنیا توسط شهرداری‌ها دنبال می‌شود، عنوان کرد: برخی از نقاط قم در ارتفاعاتی قرار دارد که سیلاب می‌تواند در این نقاط برای منازل مسکونی و تاسیسات شهری آسیب‌زا باشد به‌عنوان نمونه بارندگی در شهرک قدس می‌تواند به زنبیل‌آباد ضربه بزند.

وی با بیان اینکه آبخیزداری شهری باید به صورت ویژه مورد توجه شهرداری قرار گیرد، تصریح کرد: اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم آمادگی دارد تا با مشارکت شهرداری قم فعالیت‌های آبخیزداری را در ارتفاعات متصل به بافت شهری قم دنبال کند تا در صورت بارش‌های سنگین آینده قم از خسارات سیلاب در امان باشد.

*آمادگی منابع طبیعی برای واگذاری اراضی ملی به رودخانه‌نشینان

سجادی از ساخت و سازهای غیرمجاز در بستر و حریم رودخانه‌ها یاد کرد و گفت: منابع طبیعی آمادگی دارد تا در راستای جابه‌جایی منازل و اماکنی که در این نقاط حساس وجود دارد اراضی ملی را در اختیار دستگاه‌ها یا افراد مرتبط قرار دهد تا در حوادث آینده شاهد خسارت‌های جبران‌ناپذیر نباشیم.