شهر بیست/ سرویس فرهنگ و هنر _ علیرضا رحیمی ریسه: آیین یادبود زنده‌یاد استاد رضا بابایی نویسنده ذوقمند و پژوهندۀ اندیشه‌مند عصر روز یکشنبه اول خرداد با حضور جمعی از فرهیختگان، استادان حوزه و دانشگاه، شاگردان و علاقه‌مندان وی در سالن اجتماعات مجتمع ناشران قم برگزار شد.

مهدی صالحی دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی به عنوان نخستین سخنران این آیین با بیان اینکه وجهه ادبی و توان زبان‌دانی زنده‌یاد استاد بابایی در سایه فعالیت‌های روشنفکری او قرار گرفت، گفت: در روزگاری که بسیاری از افراد از دست به قلم شدن واهمه دارند، استاد بابایی به حوزه زبان فارسی اعتبار بخشید.  

وی با بیان اینکه استاد بابایی در حوزه زبان فارسی نمونه کمیاب و کم‌نظیری بود، تصریح کرد: مادر زبان فارسی دیگر از زاییدن چنین فرزندانی ناتوان است.

دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی افزود: در دنیای امروز که زبان محور همه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی قرار دارد، آثار استاد بابایی مغتنم است و کاش ایشان فرصت می‌یافت و مدرسه‌ای بنا می‌کرد که امثال خودش را تربیت کند.

صالحی همچنین به جایگاه مهم قم در تدوین کتاب‌های درسی زبان و ادبیات فارسی و شیوه‌نامه‌های زبانی اشاره کرد و گفت: بعد از پیروزی انقلاب، قم مهم‌ترین مرکز ویرایش در کشور بوده است در حالی که عده‌ای از مرکزنشینان تلاش می‌کنند همه دستاوردها را به نفع خود سند بزنند و بزرگان ویرایش در قم و مشهد را نادیده بگیرند.

وی بر ضرورت راه‌اندازی انجمن ویراستاران قم به عنوان بازوی مهم و حامی جدی زبان فارسی تأکید کرد و گفت: این پیشنهاد را درآخرین دیداری که با استاد بابایی داشتم، مطرح کردم و مورد استقبال استاد قرار گرفت و راهکارهایی نیز برای تحقق آن بیان کرد.  

دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی در پایان با تأکید بر اینکه امروز روزگار به شماره افتادن نفس‌های زبان فارسی است، گفت: در ۷۵ درصد مدارس از زبان فارسی تنفر دارند و ۵۰ تا ۶۰ درصد داوطلبان کنکور کارشناسی، اعتنایی به درس ادبیات و زبان فارسی ندارند و حتی یک تست هم نمی‌زنند.

سخنران بعدی این مراسم، احمد شهدادی عضو هیئت علمی مدرسه اسلامی هنر در سخنانی با اشاره به شخصیت چند بعدی زنده‌یاد رضا بابایی، گفت: به نظر بنده توجه به نواندیشی دینی مهم‌ترین بعد شخصیت وجودی و علمی و معرفتی استاد بابایی بود و سبک و فکر و اندیشه ویژه‌ای در حوزه علوم دینی داشت.

وی از «الهیات امید» به عنوان مبنای حرکت نواندیشی دینی یاد کرد و گفت: «الهیات امید» بر خلاف «الهیات کلاسیک» دیدگاهی را از جهان به ما عرضه می‌کند که در آن انسان امیدوارانه به مثابه جانشین و خلیفه خداوند در زمین دارای مسئولیت اخلاقی و اجتماعی است و باید برای تکمیل پروژه خلقت به عنوان معاون و یار خداوند در زمین نقش‌آفرین باشد.

این استاد دانشگاه افزود: در الهیات کلاسیک که انواع و اقسامی دارد، خداوند موجودی قهار، جبار و دارای نقشه از پیش تعیین شده است و انسان بر مبنای نقشه پیشین حرکت می‌کند اما در الهیات امید، انسان به عنوان جانشین خداوند در زمین باید پروژه خلقت را به تمامیت و کمال برساند.

شهدادی ادامه داد: در خوانش نواندیشی دینی، خلقت یک پروژه ناتمام است و با انسان تمامیت پیدا می‌کند و انسان می‌تواند با اختیار خودش جهان را به کمال برساند و مبنای این فکر، امید به حرکت است.

وی تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های مهم نواندیشی دینی که در اندیشه‌های زنده‌یاد بابایی موج می‌زد، توجه به الهیات امید بود و در بخشی از آثار او از جمله «دیانت و عقلانیت» نیز تجلی داشت.

عضو هیئت علمی مدرسه اسلامی هنر در پایان سخنان خود از زنده‌یاد بابایی به عنوان یکی از شیفتگان و عاشقان مکتب عرفانی مولانا یاد کرد و گفت: بیت «نیستم امیدوار از هیچ سو و آن کرم می‌گویدم لا تَیأَسُوا» به نظر من مبنای تفکر الهیات امید در عزیزانی مثل زنده‌یاد رضا بابایی است.

همچنین محمد امین بابایی در بخش دیگری از این مراسم با قدردانی از برگزاری این آیین، گفت: رسالت وجودی و زندگی هر فردی در خور شخصیت اوست، رضا بابایی به دنیا نیامد که چند صباحی زندگی کند، مرکب و سرپناهی تهیه کند و بقای نسل داشته باشد.

وی افزود: پدر در راه رفاه تحصیل و آرامش خانواده‌اش تمام تلاش خود را انجام داد اما مقصود خود را آن نمی‌دید، او رسالتی عمیق به نام دانایی و روشنگری داشت و همان مقدار که سعی داشت بر علم خود بیفزاید، از آگاهی‌دادن دوستان و اطرافیان غافل نبود.

فرزند زنده‌یاد رضا بابایی تصریح کرد: همان مقدار که پدر به دنبال عقلانیت در دین بود،  به منطق وجودی دین و معنویت ایمان داشت و معتقد بود تحول عقیده و فکر در جامعه محقق نمی‌شود مگر با زبان گفت‌وگو و مدارا.

بابایی تصریح کرد: پدر اعتقاد داشت جامعه‌ای که برای فکر مخالف و منتقد ارزش قائل نیست، نه متمدن خواهد بود نه تمدن‌ساز. او همچنین آزادی را مهم‌ترین شاخص پیشرفت فکری می‌دانست و معتقد بود از دل یک جامعه آزاد، انسان‌های آزاداندیش خارج می‌شوند.

خاطرنشان می‌شود شعرخوانی مهدی خلیلیان و فرزانه کریمی و پخش کلیپی درباره شخصیت علمی و فرهنگی استاد بابایی از دیگر بخش‌های این مراسم بود.  

در پایان این آیین نیز به‌همت انجمن ویرایش و درست‌نویسی از ویراستاران و جمعی از اهالی ویرایش تجلیل شد.

*گزارش تصویری آیین یادبود زنده‌یاد استاد رضا بابایی را «اینجا» ببینید.