بسم الله الرحمن الرحیم

«وَاتَّقُواْ فِتْنَهً لاَّ تُصِیبَنَّ الَّذِینَ ظَلَمُواْ مِنکُمْ خَآصَّهً وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ»

بترسید از بلا و فتنه‏‎‌ای که چون فرا رسد، تنها دامن ستمکارانتان را نخواهد گرفت و بدانید که خداوند سخت کیفر است.

ماه‌هاست جوامع بشری دچار ابتلائی به نام کرونا شدند که روزبه‌روز در حال گسترش است و تاکنون حدود بیست میلیون نفر مبتلا و حدود هفتصد هزار نفر هم کشته شده‌اند و البته آمارهای غیر رسمی بسیار بیشتر است، بحث و سخن در این مقوله بسیار شده است و کارشناسان گفته اند شاید با توجه به جهش‌ها و تغییراتی که در این ویروس رخ می‌دهد واکسن آن هم به این زودی‌ها فراهم نشود و احتمالاً چند سال هم طول بکشد.

بحث بنده در این مقاله، در پیرامون این بیماری نیست که مربوط به پزشکان و متخصصان فن است و لیکن بحث ما از منظر دینی و مذهبی و چگونگی مواجهه با این ابتلاست.

سخنان اخیر ریاست جمهوری که به صراحتاً تأکید بر اقامه عزاداری مجالس امام حسین علیه السلام حتی در شهرهایی که وضعیت قرمز و زرد را دارند و البته باید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی باشد، محل نقد و نظر فراوانی واقع شده است و به‌نظرم این سخنان کافی و وافی نبود و برداشت‌های غلطی از آن پدید آمده است و قطعاً نیاز به اصلاح و تکمیل دارد.

نگارنده این مقاله، خود یکی از کسانی هستم که حدود یک ماه پیش مبتلای به کرونا شدم و روزها و شب‌های سختی را گذراندم و الحمدلله حیات مجدد یافتم و از طرفی بنده از زمان طفولیت در مجالس عزاداری سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام بزرگ شدم و در سفرهای اربعین هم شرکت کرده‌ام و علاقه شدید به مجالس روضه و عزاداری و هیئت دارم اما نکاتی قابل تأمل است که از باب احساس وظیفه مطرح می‌کنم.

درس‌های الهی از کرونا را دریابیم!

اولاً ما باید بدانیم که اداره جهان به دست پروردگار است و این طور نیست که خدا بشر را آفریده باشد و سپس او را رها کرده باشد، طبق آیات قرآن بسیاری از بلیّاتی که بر انسان‌ها پدید می‏‌آید نتیجه اعمال خود آنهاست «وَمَا ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَلَکِنْ أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ» یعنی خدا به آنان ظلم نکرده، بلکه آنها خود بر خویشتن ظلم کردند، چرا که نتیجه خوبی، خوبی است و نتیجه بدی هم بدی است. آنجا که می‌فرماید: «إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا» (سوره اسرا / آیه ۷) یعنی اگر کار نیک و خوبی انجام دهید در حقیقت این خوبی را به خودتان کرده اید و اگر هم بدی کنید نتیجه این بدی را خودتان می‌بینید. پس بنابراین اگر هم عقوبت‌های الهی در جوامع پدید می‌آید در نتیجه رفتار خود انسان‌هاست و فلسفه و آن هم برای تذکر و بیداری بشر است. در سوره اعراف آیه ۱۳۰ می‌خوانیم: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِینَ وَنَقْصٍ مِّنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ» یعنی بدرستی که ما ال فرعون را دچار قحطی و کمی و کاستی محصولات گرفتار ساختیم شاید متذکر شوند.

بعضی وقت‌ها بشر خیلی افسارگسیخته می‌شود و گاهی ستم‌ها، کشتارها و جنایاتی رخ می‌دهد که عرش الهی را می‌لرزاند و فرشتگان الهی به شِکوه به درگاه الهی عرض می‌کنند این همان انسانی است که ما باید بر او سجده می‌کردیم!! و خدا نکند که غضب الهی غلبه کند و خدای مهربان را به مجازات و تأدیب بشر وادارد. چه کسی تصور می‌کرد ویروسی پیدا شود که قابل رؤیت نیست و برای دیدن او باید چند میلیون مرتبه بزرگ شود تا با وسایل علمی دیده شود و تازه این موجود بی نهایت ریز دارای هیکل و شاخک و شکل و قیافه و رنگ هم باشد! ‬تمام پیشرفت‌های علمی بشر ماه‌هاست به چالش کشیده شده است چرا که نمی‌توانند برای آن چاره‏ای بیابند؟!

برای پروردگار کاری ندارد که این بلیه را به طرفه العینی از سطح جهان پاک کند و این در قدرت پروردگار هست و خود فرموده است: «إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئًا أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ» (سوره یاسین، آیه ۸۲). یعنی قطعاً فرمان پروردگار چنین است که چون چیزی را اراده کند همین که بگوید باش، بی درنگ و همان لحظه محقق می‌شود و یا در سوره نحل، آیه ۴۰ می‌فرماید: «إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَیْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ کُن فَیَکُونُ» یعنی بی‌شک اگر ما چیزی را اراده کنیم، کافی است فقط بگوییم باش و همان لحظه هست و موجود خواهد شد. البته گاهی هم ممکن است رفع بلیه در یک سیر طبیعی انجام شود و به دست خود بشر، راه حلی را خدا پیش پای او بگذارد و لیکن به‌رغم همه دعاهایی که تاکنون از سوی مردم و خوبان شده است، این ویروس همچنان به کشتار می‌پردازد، نشانه آن است که هنوز بشر تأدیب نشده است و حکمت‌هایی در این امر محقق است که حتی خدا حاضر می‌شود تا حج خانه‌اش تعطیل شود و درهای مساجد و کلیساها و عبادتگاه‌ها همچنان بسته بماند! و عزاداری امام حسین علیه السلام و محرم و عاشورا و اربعین نیز بی تأثیر از این ماجرا نیست.

ما باید در این مواقع و در این قضایا تفکر کنیم و درس‌های الهی را دریابیم که چرا قدر مساجد را ندانستیم، قدر نمازهای جماعت را، قدر بسیاری از اعمال و مناسک را نداشتیم و توفیق آن گرفته شد! قبل از کرونا چند درصد مردم در مساجد نماز می‌خواندند، غالب مساجد یک یا دو وعده بیشتر نماز جماعت نداشتند آن هم با یک جمعیت بسیار اندک و سالخورده! وقتی قدر نعمت‌ها را نداشته باشیم و یا حتی کفران نعمت کنیم سلب نعمت می‌شود و حتی عذاب الهی پدید می‌آید «لَئِن شَکَرْتُمْ لأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِن کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ» (سوره ابراهیم، آیه ۷). اگر شکرگزار بودید، خدا نعمت‌هایش را افزون خواهد کرد و اگر کفران نعمت کنید به عذاب شدید الهی دچار خواهید شد، اینها قواعد و سنت‌های الهی است که ما باید به آنها توجه داشته باشیم.

گاهی خداوند نعمتی را می‌گیرد تا انسان قدر آن را بداند، چون انسان معمولاً در آسایش و راحتی کمتر قدر نعمت‌ها را می‌داند و شکرگزار نیست، نعمت سلامتی، نعمت بسیار مهمی است، آیا چند بار در روز از خدا بابت داشتن سلامتی شکر می‌کنیم، اصلاُ توجه به نعمت‌های پروردگار نداریم و حال آنکه می‌فرماید: «وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا» (سوره ابراهیم آیه ۳۴) اگر بخواهید نعمت‌های پروردگار را شمارش کنید هرگز نمی‌توانید.

خاطره‌‏ای جالب توجه از حفظ قرآن توسط اسیران در بازداشتگاه‌های صدام

نمی دانم خاطرتان هست هنگامی که اسیران جنگ تحمیلی بعد از سال‌ها اسارت در بازداشتگاه‌های صدام در عراق به میهن باز گشتند، بسیاری از آنها حافظ قرآن بودند! من خیلی تعجب کردم و دیدم چند هزار حافظ قرآن در بین اسیران، این چیز عجیبی است و تحقیق کردم تا علت آن را بیابم، آخر به این نتیجه رسیدم که نبودن قرآن در کمپ‌های اسیران و حتی ممنوعیت شدید آن موجب شده است تا آنها حافظ قرآن شوند!

یکی از آنها گفت: در بازداشتگاه چند هزار نفری ما حتی یک قرآن وجود نداشت و ما همیشه در حسرت قرآن خواندن بودیم و محفوظاتی هم نداشتیم تا اینکه با تلاش بسیار، به طور قاچاقی توانستیم یک جلد قرآن از طریق یکی از نگهبان‌های عراقی مخفیانه به دست آوریم، آن یک جلد قرآن را ورق ورق کردیم و بین اسیران توزیع کردیم و مقرر شد هر کس سعی کند ورق خود را ظرف یک یا دو روز حفظ کند و به دیگری بدهد و ورق او را بگیرد و بدین گونه هزاران نفر اسیر در زندان و تحت شکنجه با یک جلد قرآن حافظ قرآن شدند! حالا اگر در بازداشتگاه‌ها مملؤ از قرآن و مفاتیح بود، کسی به فکر حفظ کردن می‌افتاد؟! بسیار عده‌ای قلیل! و همه اینها به خاطر آن است که قدر نعمتی را تا داریم نمی‌دانیم و تا از دست بدهیم متوجه می‌شویم.

الان در مساجد و حسینیه‌ها هر کدام صدها جلد قرآن موجود است و در هر خانه‬ ‏ای شاید چند جلد قرآن هست، اما چقدر به قرآن رجوع و استفاده می‌شود؟! لذا گفته‌اند:

آب کم جو تشنگی آور به دست

تا جوشد آبت از بالا و پست

در اسلام عقل و شرع بر هم منطبق هستند

ثانیاً نکته مهمی که در این مقوله باید توجه داشت این است که اساساً اسلام دین مبتنی بر عقل است و هیچ حکمی در اسلام خلاف عقل وجود ندارد، لذا فرموده‌اند: «کلما حکم به العقل حکم به الشرع و کلما حکم به الشرع حکم به العقل» یعنی هر چیزی که عقل به آن حکم می‌کند شرع نیز به همان حکم می‌کند و هر چیز که شرع به آن حکم کرده است، عقل نیز به همان حکم کرده است.

پس بنابراین ما در هیچ مسئله‏‬ ای مخصوصاً در امور دینی و عبادی، اعمال و مستحبات نباید غیرعقلانی فکر کنیم، اگر پزشکان و کارشناسان بهداشت و درمان برای جلوگیری از فراگیری ویروس منحوس کرونا دستوراتی می‌دهند، آن را عین دستور شرعی بدانیم، همان طور که رهبری معظم انقلاب از همان ابتدا نظر متخصصان وزارت بهداشت و درمان را ملاک عمل داشتند و بارها بر رعایت نقطه نظرات آنان مانند استفاده از ماسک و حفظ فاصله‌های اجتماعی و شستن پیوسته دست‌ها و رعایت بهداشت و نظافت مکرر تأکید فرموده اند، در حقیقت حکم شرعی هم همین است چون عقل و شرع بر هم منطبق هستند.

در مسئله عزاداری امام حسین (ع) باید عاقلانه رفتار کرد

در مسئله عزاداری حضرت أباعبدالله الحسین علیه السلام هم باید عاقلانه فکر و رفتار کنیم و دچار احساسات نشویم، حفظ جان بر همه واجب است، حتی در بحث حج تمتع واجب داریم که اگر بیم از دست رفتن جان باشد و حاجی مستطیع هم باشد، حج واجب موقتاً از او برداشته می‌شود تا زمان مناسبش و با امنیت فرا رسد و اصلاً یکی از شرایط مستطیع شدن، علاوه بر استطاعت مالی، استطاعت جانی و امنیتی است.

شما ملاحظه می‌فرمائید که در خصوص یک عمل واجب که در عمر انسان یک بار هم اتفاق می‌افتد، دین اسلام چقدر عقلایی فکر کرده است حالا در خصوص مستحباتی مانند عزاداری‌ها به طریق اولی باید حق النفس و حفظ نفوس مد نظر باشد.

به نظرم سخنان ریاست جمهوری نیازمند توضیح و تبیین تکمیلی بیشتری است تا صورت مسئله اشتباه نشود و خدای ناکرده اگر اجتماعات عظیم و فشرده در مساجد و حسینیه‌ها تشکیل شود، قطعاً با گسترش و فراگیرتر شدن ویروس کرونا روبه‌رو خواهیم شد.

همان طور که تاکنون هرگز تجمع‌ها مخصوصاً در فضاهای بسته ممنوع بوده تا مادامی که خطر رفع نشده است این قاعده پابرجا باشد و عزاداری‌ها حتماً در محیط‌های باز و با رعایت فاصله‌های اجتماعی باشد و مخصوصاً برای ورود و خروج مراسم‌ها طوری تدبیر شود که جمعیت به همدیگر نزدیک نشوند و فاصله حداقل یک متری یا دو متری رعایت شود و همان طور که در ماه رمضان صدا و سیما در برنامه‌های مذهبی فعال بود در ایام محرم نیز از بهترین سخنران‌ها و مداحان استفاده کند تا همگان بتوانند بهره‌مند شوند و قطعاً توسل به امام حسین علیه السلام برای شفای بیماران و رفع این بلیه کارساز خواهد بود و عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام ان‌شاءالله به نحو احسن انجام می‌گیرد، منتهی شکلش متفاوت می‌شود و بیشتر در فضاهای باز و با رعایت فاصله و استفاده از صدا و سیما و همچنین شرکت آنلاین در مراسم عزاداری با استفاده از فضای مجازی می‌تواند باشد. امیدواریم خدای متعال به حرمت قرآن و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت مطهر او علیهم السلام، بشر را از خواب غفلت بیدار کرده و این ویروس منحوس را از جوامع انسانی محو فرماید، بعون الله تعالی.