به گزارش «شهر بیست»، حجت‌الاسلام محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز کامپیوتری علوم اسلامی نور در نشست خبری اولین همایش علوم اسلامی و انسانی دیجیتال اظهار کرد: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی مهم‌ترین نهاد فعال در زمینه توسعه پژوهش‌های فناورانه در علوم انسانی مرتبط با علوم اسلامی است.

وی در خصوص سابقه و عملکرد مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی گفت: این مرکز با سابقه‌ای ۳۶‌ساله در حال تولید محصولاتی بوده که نه‌تنها به ارائه محتوای علوم اسلامی می‌پردازند، بلکه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فناورانه، بر پایه یک دانش میان‌رشته‌ای شکل گرفته‌اند. این دانش که در جهان امروز با عنوان «انسان‌شناسی دیجیتال» (Digital Humanities) شناخته می‌شود، صرفاً به الحاق محتوا و فناوری محدود نمی‌شود، بلکه یک حوزه علمی مستقل و ارزشمند محسوب می‌شود. امروزه بخش قابل‌توجهی از پژوهش‌های علوم انسانی با تکیه بر این محصولات در حال انجام است.

رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور درباره چالش‌های موجود در بهره‌برداری از محصولات مرکز بیان کرد: با وجود استقبال محققان و اساتید از این محصولات، در بسیاری از موارد آشنایی عمیق و تخصصی با دانش میان‌رشته‌ای زیربنایی و روش‌های ویژه به‌کاررفته در استفاده از فناوری برای علوم اسلامی وجود ندارد. این مسئله گاه منجر به بهره‌برداری ناقص یا نادرست از این ابزارها می‌شود و حتی ممکن است چالش‌هایی را برای کاربران ایجاد کند، چراکه درک صحیحی از منطق طراحی و عملکرد این سیستم‌ها ندارند.

وی از ضرورت تأسیس پژوهشکده و اهداف آن گفت و عنوان کرد: در شرایط کنونی و با ظهور فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی، ورود فناوری به لایه‌های معنایی علوم اسلامی عمیق‌تر شده است و نیاز به توسعه علوم انسانی دیجیتال و علوم اسلامی دیجیتال بیش از پیش احساس می‌شود. بر این اساس، تصمیم به تأسیس پژوهشکده‌ای گرفته شد تا دانش تولیدشده در مرکز، که پیش‌تر عمدتاً در قالب محصولات عرضه می‌شد، به شکل مقالات، کتاب‌ها و سایر آثار علمی ارائه شود. این اقدام به محققان علوم اسلامی کمک می‌کند تا با منطق حاکم بر برنامه‌های مرکز آشنایی بیشتری پیدا کنند.

بهرامی فعالیت‌های جاری و همکاری‌های پژوهشکده را تأثیرگذار دانست و تصریح کرد: از زمان تأسیس این پژوهشکده، همکاری‌های مؤثری آغاز شده و تعاملات سازنده‌ای با سایر پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌های فعال در حوزه‌های علوم انسانی و فنی در حال شکل‌گیری است. در نتیجه، این پژوهشکده با هدف تسهیل درک و بهره‌برداری بهینه از فناوری در پژوهش‌های علوم اسلامی و انسانی تأسیس شده و گامی مهم در راستای توسعه دانش میان‌رشته‌ای در این حوزه محسوب می‌شود.

رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور یکی از راه‌کارهای مؤثر برای توسعه گفتمان علمی در حوزه‌های علوم اسلامی و انسانی دیجیتال را برگزاری همایش‌های تخصصی عنوان کرد و اظهار داشت: این همایش‌ها فرصتی فراهم می‌کنند تا یافته‌های محققان مرکز ارائه شود و پژوهشگران سایر مراکز نیز در تولید گفتمان و محتوای علمی این عرصه مشارکت داشته باشند.

وی افزود: در آغاز فعالیت مرکز در حوزه به‌کارگیری رایانه و فناوری اطلاعات در علوم اسلامی، برگزاری همایش‌های علمی در سطح حوزه‌های علمیه با محوریت موضوعاتی مانند رایانه و علوم اسلامی در اوایل دهه ۷۰ و همچنین برپایی نمایشگاه‌های محصولات نرم‌افزاری علوم اسلامی، نقش بسزایی در ترویج این مفهوم و فناوری در میان حوزویان و محققان علوم اسلامی و انسانی داشت.

بهرامی از آغاز فصل جدید همایش‌ها با رویکرد نوین خبر داد و اذعان کرد: اکنون در این فصل نوین و با تحولات چشمگیر فناوری، بار دیگر این همایش‌ها را با رویکردی جدید آغاز کرده‌ایم. پژوهشکده علوم اسلامی و انسانی دیجیتال متولی برگزاری همایش علوم اسلامی و انسانی دیجیتال شده که خوشبختانه با استقبال خوبی همراه بوده و امیدواریم گام ارزشمندی در راستای پیشبرد اهداف علمی این حوزه برداشته شود.

رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور با اشاره به روند آماده‌سازی دبیرخانه گفت: مهلت ارسال چکیده مقاله‌ها تا ۳۱ مردادماه و مهلت ارسال مقاله‌های کامل نیز تا ۳۱ شهریورماه در نظر گرفته شده‌است.

وی افزود: نخستین دوره این همایش روز هفدهم مهرماه سال جاری در شهر قم برگزار می‌شود.

*مشارکت ۵۰ نهاد علمی و دانشگاهی در برگزاری همایش

همچنین حجت‌الاسلام اکبر راشدی‌نیا دبیر علمی اولین همایش ملی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال در این نشست رسانه‌ای بر ضرورت بهره‌گیری از فناوری در علوم اسلامی تأکید و عنوان کرد: اگر امروز نتوانیم از این فناوری‌ها در خدمت مطالعات اسلامی استفاده کنیم، اگر نتوانیم در این عرصه پیشگام باشیم، این خطر وجود دارد که در علوم اسلامی نیز همچون دیگر حوزه‌ها، به دنباله‌روی از دیگران تبدیل شویم. همان‌گونه که امروز در بسیاری از زمینه‌ها حرف جدیدی برای گفتن نداریم، ممکن است در آینده نیز در مطالعات دیجیتال اسلامی، حاشیه‌نشین باشیم.

راشدی‌نیا تصریح کرد: اگرچه در گذشته (۳۰۰ یا ۴۰۰ سال پیش) افرادی بودند که دیدگاه‌های نوینی را در چارچوب اسلامی مطرح کردند، اما امروزه این فناوری‌های دیجیتال هستند که می‌توانند تحولی اساسی در علوم اسلامی ایجاد نمایند. همان‌طور که اشاره شد، متأسفانه در ایران و جهان اسلام حرکت جدی و نظام‌مند در حوزه مطالعات اسلامی دیجیتال شکل نگرفته است.

رئیس پژوهشکده علوم اسلامی وانسانی دیجیتال، همایش علوم اسلامی و انسانی دیجیتال را به‌عنوان یک رویداد گفتمان‌ساز تلقی کرد و اظهار داشت: این همایش با عنوان «همایش علوم اسلامی و انسانی دیجیتال»، به‌عنوان یک رویداد گفتمان‌ساز، درصدد است تا مباحث و مطالعات اسلامی را در مراکز علمی و دانشگاهی نهادینه کند. امیدواریم این همایش به صورت سالانه و دوره‌ای برگزار شود.

وی به محورهای کلی همایش اشاره کرد و افزود: مبانی نظری علوم اسلامی و انسانی دیجیتال، آثار و نتایج نظری و عملی علوم اسلامی دیجیتال، هوش مصنوعی و علوم اسلامی-انسانی، و پژوهش‌های نوین در حوزه علوم اسلامی و انسانی دیجیتال از جمله محورهای این همایش به شمار می‌روند.

راشدی‌نیا در زمینه شرکت‌کنندگان و حامیان علمی اذعان کرد: ما بیش از ۲۰ مؤسسه بین‌المللی داریم که در حوزه علوم اسلامی دیجیتال فعالیت می‌کنند. این همایش با مشارکت بیش از ۵۰ نهاد دانشگاهی و پژوهشی از جمله؛ دانشگاه‌های تهران، آزاد اسلامی، امیرکبیر، خوارزمی، پیام نور، فردوسی مشهد، تبریز و گیلان و همچنین مراکز پژوهشی همچون؛ مرکز پژوهشی فلسفه و حکمت اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، پژوهشگاه قرآن و حدیث و سایر مؤسسات معتبر مشارکت دارند.

رئیس پژوهشکده علوم اسلامی و اسلامی دیجیتال اعتبار علمی همایش را مورد تأیید مرکز استنادی علوم جهان اسلام (ISC) عنوان کرد و متذکر شد: مقالات ارائه‌شده در پایگاه استنادی جهان اسلام نمایه خواهد شد.

وی افزود: تاکنون ۴ پیش‌نشست در دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبایی و فردوسی مشهد برگزار شده است، و برنامه‌ریزی برای نشست‌های تکمیلی پیش از همایش اصلی در دست اجراست.

دبیر علمی اولین همایش ملی علوم اسلامی و انسانی دیجیتال تصریح کرد: فراخوان مقالات ادامه دارد و تاکنون ۱۲۰ مقاله سفارشی و غیرسفارشی به دبیرخانه همایش رسیده است؛ علاقه‌مندان فرصت دارند تا روز ۳۱ شهریورماه اصل مقاله و تا ۳۱ مردادماه چکیده مقالات خود را ارسال کنند. همچنین علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به نشانی https://www.disah.ir/fa/?time=۱۷۵۱۲۷۷۹۵۵ مراجعه کنند و آثار خود را ارسال کنند.

* برپایی نمایشگاه جانبیِ همایش ملی علوم انسانی و انسان دیجیتال

همچنین احمد ربیعی‌زاده معاون فناوری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور بر لزوم اهمیت بکارگیری فناوری‌های نوین تأکید کرد و گفت: فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، نه‌تنها می‌توانند هزینه‌ها را کاهش دهند، بلکه امکان طرح و حل سؤالات و دغدغه‌های جدیدی را در حوزه‌ی پژوهش‌های اسلامی فراهم می‌کنند. بسیاری از فعالیت‌هایی که پیش‌ از این ماه‌ها یا سال‌ها به زمان نیاز داشت، امروزه با بهره‌گیری از این فناوری‌ها در مدت‌زمان کوتاه‌تری به نتیجه می‌رسد.

ربیعی‌زاده از توسعه فناوری در مرکز تحقیقات خبر داد و اذعان کرد: رویکرد برون‌گرایانه‌ی مرکز در ۲ تا ۳ سال اخیر که با تأسیس آزمایشگاه هوش مصنوعی نور آغاز شد، در حال توسعه است. این رویکرد موجب شده ارتباطات مؤثری با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، نهادهای فعال و استارتاپ‌های این حوزه برقرار شود تا همکاری و هم‌افزایی میان آن‌ها بیش‌ازپیش تحقق یابد و فعالیت‌ها ثمربخش‌تر شود.

معاون فناوری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور بیان کرد: تاکنون ده‌ها مؤسسه و مرکز فعال در این حوزه شناسایی شده‌اند که می‌توانند در این رویداد مشارکت داشته باشند. در همین راستا، در نمایشگاه جانبیِ همایش ملی علوم انسانی و انسان دیجیتال، از این مراکز دعوت به عمل خواهد آمد. همچنین، فراخوانی تخصصی منتشر خواهد شد تا افرادی که در این حوزه صاحب محصول هستند (نه صرفاً یک طرح پژوهشی، بلکه محصولی کاربردی در قالب نرم‌افزار) نیز بتوانند در این رویداد حضور یابند.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد: این رویداد در سطحی فاخر و ملی برگزار خواهد شد تا مقدمه‌ای برای گسترش فعالیت‌های مشابه در سطح بین‌المللی در سال‌های آتی باشد.