شهر بیست/ سرویس فرهنگ و هنر _ جواد بخشی: امامزاده بلال(ع) یکی از زیارتگاه‌های بخش سلفچگان شهرستان قم است که بر بلندایی در مجاورت روستای قره‌سو از دهستان راهجرد قرار دارد. بنای تاریخی این امامزاده در روندی مشابه با بسیاری از نقاط کشور به بهانه نوسازی تخریب شده و عدم توجه به لایه‌های عمیق فرهنگی در این فرایند، میراث معنوی را به حاشیه برده است.

از زمان تخریب بنای قدیمی، امامزاده عملاً تعطیل شده و همین وقفۀ طولانی، باعث دور شدن آن از کانون توجه مردم شده است. مکانی که پیش‌تر یکی از نقاط اصلی رجوع اهالی و زائران بود، حالا به‌تدریج از حافظه مردم فاصله گرفته و حتی در صورت بازگشایی مجدد، بازگشت به جایگاه پیشینش دشوار به نظر می‌رسد.

علاوه بر این، عملیات ساخت بنای جدید امامزاده بلال(ع)، بسیار کند پیش می‌رود و با گذشت مدت زمان طولانی، نیمه‌کاره باقی مانده است. این وضعیت که در دیگر امامزاده‌های منطقه مانند امامزاده عبدالصالح راهجرد، امامزاده سه‌خواهران بشارت‌آباد و امامزاده قاسم زواریان نیز قابل مشاهده است، چهره‌ای نامناسب به محل داده و باعث شده حس قداست و آرامش پیشین فضا از بین برود.

ضمناً ساخت بنای جدید امامزاده، بدون توجه به هویت محلی و صرفاً با الگو گرفتن از نقشه‌های تکراری در حال انجام است. هرچند معماری مدرن، ظرفیت بازآفرینی فضاهای معنوی را دارد اما آن چه در ساخت بنای جدید این امامزاده‌ دیده می‌شود، نه معماری مدرن به معنای واقعی، بلکه نوعی کپی‌کاری از معماری گذشته با مصالح امروزی است.

از طرفی بنای قدیمی امامزاده بلال(ع)، بخشی از حافظه تاریخی و هویت بومی منطقه را شکل می‌داد و حامل خاطرات جمعی و احساسات هزاران زائری بود که طی سالیان متمادی به این مکان رفت‌وآمد داشتند. بنابراین باید توجه داشت که تخریب بنای قدیمی امامزاده‌ها، علاوه بر نابودی یک اثر تاریخی باعث از بین رفتن حس معنویت نهفته در روح آن‌ها می‌شود.

در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که درباره بنای قدیمی این امامزاده اطلاعات زیادی در دست نیست؛ این موضوع به دلیل نبود ضوابطی مشخص جهت مستندسازی و انتقال تزئینات ارزشمند به موزه یا بنای جدید اتفاق افتاده است. در مواردی که از تخریب و نوسازی گریزی نیست، تنها در صورت رعایت چنین ضوابطی می‌توان میان نوسازی و حفظ میراث فرهنگی، توازنی قابل قبول برقرار کرد.