شهر بیست/ سرویس سلامت _ رضا آرش کارشناس علوم آزمایشگاهی: رشته علوم آزمایشگاهی بالینی یکی از شاخه‌های علوم پزشکی و در دسته رشته‌های پیراپزشکی(پاراکلینیک) قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی کارشناسان این رشته، تشخیص و پایش بیماری‌های مختلف است که با جمعیت حدود پنجاه هزار نفری، اسکلت اصلی آزمایشگاه‌های طبی را تشکیل می‌دهند.

سفیدپوشان علوم آزمایشگاهی که در کنار سایر کادر درمان مشغول خدمت‌رسانی به مردم هستند از انباشته‌شدن مشکلات‌شان و بی‌توجهی و عدم رسیدگی به آنها ناراضی و گلایه‌مندند. گسترش نارضایتی در میان کارشناسان این رشته سبب مهاجرت آنان به خارج از کشور و تغییر رشته و شغل آنان شده است. چنانچه عزم جدی در میان مسئولان وزارت بهداشت برای رفع این مشکلات و اراده‌ای برای رسیدگی به مطالبات کارشناسان علوم آزمایشگاهی وجود نداشته باشد، روند خروج نیروهای علوم آزمایشگاهی از آزمایشگاه‌های طبی تشدید خواهد شد که مطمئناً سبب آسیب جدی به نظام سلامت کشور می‌شود.

سالروز بزرگداشت حکیم جرجانی و روز علوم آزمایشگاهی در ۳۰ فروردین‌ماه بهانه مناسبی برای پرداختن به بخشی مطالبات و مشکلات مهم کارشناسان علوم آزمایشگاهی است.

۱- عضویت کارشناسان علوم آزمایشگاهی در سازمان نظام پزشکی: یکی از مهمترین مطالبات کارشناسان این رشته، نظام‌مندشدن علوم آزمایشگاهی است. کارشناسان علوم آزمایشگاهی از سال‌ها قبل جهت تحقق این مطالبه اقدام کرده و موفق به اخذ چندین رأی قطعی از دادگاه‌های تجدید نظر در شهرهای مختلف شده‌اند. این مطالبه که دارای پشتوانه قانونی، حقوقی، قضائی و همینطور دارای تأییدیه از آزمایشگاه مرجع وزارت بهداشت و مصوبه مورخ ۱۴/۱۱/۱۴۰۳ کمیسیون بهداشت
مجلس است، متأسفانه تا کنون اجرایی نشده. پیگیری های مستمر و مجدانه و نیز مکاتبات و جلسات متعدد خانم دکتر محمدبیگی نایب رئیس کمیسیون بهداشت مجلس در این خصوص، امیدها را برای به ثمر نشستن این مهم زنده نگه داشته است.

۲-تعرفه‌گذاری خدمات آزمایشگاهی برای کارشناسان علوم آزمایشگاهی: در میان رشته‌های مشمول قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت، تنها گروه فاقد تعرفه کارشناسان علوم آزمایشگاهی هستند. با عنایت به قوانین موجود در این خصوص و نیز با توجه به اینکه تمامی مراحل انجام آزمایش (شامل کنترل کیفیت، کالیبراسیون دستگاه‌ها، شناسایی و رفع خطاها،اطمینان از نتایج و جمع آوری مستندات و ارائه گزارشات به بازرسین و…) توسط کارشناسان علوم آزمایشگاهی انجام می‌پذیرد اما متأسفانه سهم آنها از تعرفه خدمات آزمایشگاهی صفر است.

۳-عدم رتبه‌بندی و طبقه‌بندی مشاغل برای کارشناسان شاغل در بخش خصوصی: کارشناسان علوم آزمایشگاهی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند مشمول قانون کار هستند و دریافتی حداقل حقوق که فاقد هرگونه مزایای قانونی است، سبب بی‌رغبتی کارشناسان این رشته جهت کار در بخش خصوصی می‌شود. کارشناسان علوم آزمایشگاهی بر این باورند که هیچ گونه تناسب و سنخیتی میان کاری که انجام می‌دهند و حقوقی که دریافت می‌کنند وجود ندارد. کاری فنی، خطیر با مسئولیت زیاد و در مقابل حقوقی بسیار کم. رسیدگی به این مطالبه مهم نیازمند تعامل جدی میان وزارت کار، وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی و تحقق آن مشروط به پیگیری‌های مستمر و مجدانه وزارت بهداشت به عنوان متولی اصلی این رشته است.

۴-جلوگیری از حضور رشته‌های متفرقه، فاقد صلاحیت و غیر مجاز در آزمایشگاه‌های طبی: دست‌اندازی رشته‌های غیر مرتبط به حرفه و شغل کارشناسان علوم آزمایشگاهی، ورود غیر قانونی برخی از رشته‌های علوم پایه به آزمایشگاه های طبی و انجام کارهای فنی و تخصصی، یکی از تخلفاتی است که اعتراض جدی و همیشگی کارشناسان علوم آزمایشگاهی را به دنبال داشته است. پیرو آیین نامه طرح طبقه‌بندی مشاغل وزارت بهداشت، فقط رشته علوم آزمایشگاهی شرایط احراز پست کارشناس آزمایشگاه پزشکی را داراست. عطف به ابلاغیه های متعدد آزمایشگاه مرجع وزارت بهداشت حضور رشته‌های غیر مرتبط و متفرقه به عنوان کارشناس آزمایشگاه طبی تخلف محسوب می‌شود. همچنین بر اساس نامه اخیر معاون دادستانی تهران، هر گونه دخالت در امور پزشکی جرم محسوب می‌شود و بر اساس مصوبه مورخ ۲۹/۰۳/۱۳۳۴ قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی، آزمایشگاه در زمره مؤسسات پزشکی محسوب شده و افرادی که در آزمایشگاه‌های طبی فعالیت می‌کنند می‌بایستی واجد صلاحیت فنی و پروانه رسمی باشند. با وجود تمامی این قوانین، مقررات و مصوبات، متأسفانه شاهد حضور رشته‌های غیر مرتبط در آزمایشگاه‌های طبی هستیم که رسیدگی به این تخلف نیازمند وضع قوانین بازدارنده و ورود جدی معاونت درمان وزارت بهداشت است.

۵-عدم تعلق حق سختی کار به کارشناسان علوم آزمایشگاهی: کارشناسان این رشته به صورت روزانه در مواجهه با مواد اسیدی، قلیایی، عفونی و سرطان‌زا قرار دارند. برخلاف گروه رادیولوژی که دارای حق اشعه است، متأسفانه هیچ گونه امتیاز یا مزیتی برای کارشناسان علوم آزمایشگاهی به سبب کار با مواد زیان‌آور لحاظ نشده است. یکی از مطالبات این حوزه تعلق حق سختی کار است که نیازمند ورود جدی وزارت بهداشت و تعامل وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی خواهد بود.

۶-عدم حضور کارشناسان علوم آزمایشگاهی در تصمیم گیری های کلان حوزه آزمایشگاه: در میان سایر گروه‌های آزمایشگاهی بالینی همچون دکترای علوم آزمایشگاهی، متخصصین علوم آزمایشگاهی، فلوشیپ علوم آزمایشگاهی، کارشناسان علوم آزمایشگاهی و پاتولوژیست‌ها، پرجمعیت‌ترین گروه آزمایشگاهی کارشناسان علوم آزمایشگاهی هستند اما متأسفانه جایگاهی برای آنها در وزارت بهداشت یا سازمان نظام پزشکی تعریف نشده تا جهت مشارکت در تصمیم گیری‌های کلانی که در سطح کشور در حوزه آزمایشگاه اتخاذ می‌شود امکان مشارکت داشته باشند. این در حالی است که اسکلت اصلی آزمایشگاه‌های طبی را کارشناسان این رشته تشکیل می‌دهند و می‌توانند نقش مؤثری در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌های کلی نظام آزمایشگاهی کشور داشته باشند.

۷-عدم ایجاد معاونت پیراپزشکی در ساختار وزارت بهداشت: با وجود اینکه جمعیت کارشناسان پیراپزشکی کشور( علوم آزمایشگاهی، رادیولوژی و …) تعداد قابل توجهی است اما متأسفانه هیچ معاونت اختصاصی جهت رسیدگی به مسائل مرتبط با آنها در وزارت بهداشت وجود ندارد. این در حالی است که معاونت پرستاری از سال‌ها قبل در ساختار وزارت بهداشت تعریف شده و بدیهی است که معاونت پرستاری صرفاً مختص مسائل مربوط به گروه پرستاری است و کارشناسان پیراپزشکی از این امتیاز در وزارت بهداشت محروم شده‌اند.

در پایان لازم به ذکر است که شرایط نامناسب کاری و حقوقی کارشناسان علوم آزمایشگاهی باعث اعتراض و نارضایتی گسترده در میان این قشر از کادر درمان شده و عدم توجه به آنها موجب بی‌انگیزگی و دلسردی بیش از پیش خواهد شد. ادامه این روند نامطلوب، از یک‌سو منتج به خروج بیشتر نیروهای علوم آزمایشگاهی از آزمایشگاه‌های طبی کشور و از سوی دیگر باعث کاهش ورودی به این رشته و خالی ماندن ظرفیت رشته علوم آزمایشگاهی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور می‌شود که پیامدهای منفی آن متوجه نظام سلامت کشور خواهد شد.