شهر بیست/ سرویس فرهنگ و هنر _ جواد بخشی: خانه نیازمند، یکی از معدود خانه‌های قاجاری باقی‌مانده در قم در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار گرفته است. این خانه تاریخی که با دو بادگیر قرینه‌اش یادگاری از معماری سنتی شهر به شمار می‌رود، در میانه توسعه عملیات پروژه ضلع شرقی حرم حضرت معصومه(س) به حال خود رها شده و در معرض فروپاشی قرار دارد.

توسعه‌ای که تهدیدی برای میراث فرهنگی است

خانه نیازمند در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، اما ظاهراً این ثبت ملی هم نتوانسته آن را از خطر نجات دهد. با گودبرداری گسترده‌ای که در اطراف این بنا صورت گرفته، به نظر می‌رسد که مسئولان قصد دارند بدون اعلام رسمی تخریب، خانه را در وضعیت فرسایش و سقوط خودبه‌خودی قرار دهند. روشی که پیش‌تر برای حذف برخی دیگر از بناهای تاریخی نیز به کار گرفته شده است.

بی‌توجهی به تاریخ در سایه توسعه

در شرایطی که بسیاری از شهرهای تاریخی ایران سیاست‌هایی برای حفظ بناهای ارزشمند خود اتخاذ کرده‌اند، در قم به نظر می‌رسد روند توسعه همچنان بدون در نظر گرفتن میراث فرهنگی پیش می‌رود. خانه نیازمند نه‌تنها از منظر تاریخی و معماری حائز اهمیت است، بلکه می‌توانست با مرمت و تغییر کاربری به‌ عنوان یک فضای فرهنگی به حرم اضافه شود، اما اکنون شاهد تخریب تدریجی و شبه‌عامدانه آن هستیم.

لزوم ورود میراث فرهنگی و توجه مسئولان

اگرچه تخریب یک بنای ثبت ملی باید با مجوز میراث فرهنگی انجام شود، اما گودبرداری‌های اطراف خانه نشان می‌دهد که خطر در کمین این اثر تاریخی است. آیا نهادهای متولی، ازجمله اداره کل میراث فرهنگی استان، در برابر این اقدام سکوت خواهند کرد؟ آیا صدای اعتراض دوستداران تاریخ و فرهنگ به گوش مسئولان خواهد رسید؟

حفظ گذشته و احترام به آینده

خانه نیازمند تنها یک ساختمان قدیمی نیست، بلکه بخشی از هویت قم است که اگر از بین برود، دیگر بازنخواهد گشت. توسعه شهری ضرورتی انکارناپذیر است، اما این توسعه نباید به قیمت از بین بردن تاریخ و فرهنگ تمام شود. اکنون زمان آن رسیده است که مسئولان پاسخگو باشند و برای نجات این خانه، اقدامی جدی انجام دهند.