حجت‌الاسلام دکتر اکبر روستایی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار «شهر بیست»، ضمن عرض تسلیت ایام شهادت صدیقه طاهره فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها، ایشان را برترین الگوی زن مسلمان خواند و اظهار داشت: حضرت فاطمه(س) شخصیتی است که به تمام امت اسلام اعم از جامعه ایران و سایر کشورهای مسلمان تعلق دارند.

*الگوی امت

وی تصریح کرد: حضرت زهرا(س) بر اساس روایات شیعه الگوی تمامی امت هستند، در «معانی‌الاخبار» شیخ صدوق نقل شده که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در حدیثی به همه امت توصیه فرمودند به حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها اقتدا کنند: «فَاقْتَدُوا بِالزُّهَرَهِ … وَ الزُّهَرَهُ فَاطِمَه».

وی افزود: بنا بر آموزه‌های شیعی، ایشان حتی به عنوان الگوی امام معصوم علیه‌السلام معرفی شده‌اند و یا در «الغیبه» شیخ طوسی نقل شده که حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه در این باره فرمودند: «وَ فِی‏ ابْنَهِ رَسُولِ‏ اللَّهِ‏ ص لِی أُسْوَهٌ حَسَنَه».

وی با بیان اینکه علمای سایر مذاهب اسلامی نیز حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیها را برترین شخص می‌دانستند، گفت: بنابراین حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها جایگاه ویژه‌ای برای تمامی مسلمانان دارند و شایسته است در عرصه‌های مختلف سیاسی، عقیدتی، اجتماعی و اخلاقی الگوی همگان باشند.

*مدافع امامت

مدیر کارگروه فرق و ادیان دانشگاه باقرالعلوم(ع) یکی از جنبه‌های اقتدا به حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها را در حوزه سیاسی دانست و گفت: حضرت صدیقه طاهره(س) در طول زندگی عصر نبوی و بعد از رحلت نبی مکرم اسلام، کنش‌های سیاسی زیادی داشتند اما به نظر می‌رسد مهم‌ترین آنها در دوره پس از پیامبر(ص)، مسئله دفاع از امامت است که به صورت‌های مختلفی رخ نموده است.

روستایی اضافه کرد: به استناد حدیث غدیر، این امر چهار مرتبه صورت گرفته است، یکبار کنار قبر مطهر حضرت حمزه علیه‌السلام، در زمان هجوم به بیت وحی، در زمان تصاحب فدک و یک بار هم به صورت مطلق بیان شده و مکان آن معلوم نیست.

این استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) ادامه داد: همچنین در تبیین جایگاه ویژه امامت در «شرح‌الاخبار» نقل شده زمانی که زنان مدینه به عیادت حضرت فاطمه(س) آمدند، شجاعت امیرمؤمنان(ع) را گوشزد نمود و علت دشمنی آنان با امام علی(ع) را دشمن‌ستیزی آن حضرت برشمرد.

وی افزود: بنابراین حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیها جایگاه اهل‌بیت(س) را در ایجاد یکپارچگی امت اسلامی و عدم تفرقه، نقش محوری امام معصوم علیه‌السلام و علت مخالفت با ایشان را در این فرازها تبیین کردند.

*کنشگری حضرت فاطمه(س) در زمان غصب خلافت

وی بیان غصب خلافت را از دیگر موارد کنش‌های حضرت فاطمه(س) در دفاع از امامت بیان کرد و افزود: حضرت صدیقه طاهره، افزون بر بیان فضایل امام علی(ع) و تبیین جایگاه امامت، بر مسئله غصب خلافت نیز تمرکز ویژه داشتند که از جمله این روایات می‌توان به روایتی از «الاحتجاج» اشاره کرد که در آن بیان شده است: «أبعدتم من هو أحق بالبسط والقبض». این موارد همگی از تعالیم فاطمی است.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: همچنین حضور شبانه در خانه اهل بدر در طلب یاری امیرمؤمنان(ع) و نیز مطالبه مستمر فدک، خمس خیبر و وجوهات مدینه از دیگر کنش‌های آن حضرت بوده که با این تلاش مستمر در احقاق حق خویش، افزون بر نادرست نشان دادن عمل حزب حاکم، عدم صلاحیت آنان را برای حکمرانی جامعه گوشزد کردند.

*ضرورت پایبندی به بیانات رهبری در طرح مباحث فاطمی

روستایی در خصوص تنوع مذهبی ایران اسلامی و طرح امور اختلافی تاریخی و کلامی مثل مسائل مربوط به ایام فاطمیه، یادآور شد: هویت و تشخص هر دین و مذهب و گرایشی به تفاوت‌های آنان با سایرین است، بنابراین نمی‌توان تفاوت‌ها را نادیده گرفت زیرا نادیده گرفتن آنها به معنای محو و حذف و از بین رفتن آن مذهب است.

وی افزود: این تفاوت‌ها گاه در عمل و گاه در گفتار تبیین می‌شود، در هر دو مورد مقام معظم رهبری شاخصه معین و تأکید کردند: «سنى و شیعه هر کدام مراسم مذهبى خودشان را، آداب خودشان را، عادات خودشان را، وظایف دینى خودشان را انجام می‌دهند و باید بدهند؛ اما خط قرمز این است که نباید مطلقاً بین این‌ها به خاطر اهانت به مقدسات – چه آنچه که از سوى بعضى از افراد شیعه از روى غفلت صادر می‌شود، چه آنچه که از روى غفلت از بعضى از افراد سنى مثل سلفى ها و امثال اینها صادر می‌شود که یکدیگر را نفى می‌کنند – چیزى بیان شود. این همان چیزى است که دشمن می‌خواهد. اینجا هم باید هوشیارى باشد».

مدیر کارگروه فرق و ادیان دانشگاه باقرالعلوم(ع) یادآور شد: بر اساس بیانات مقام معظم رهبری در کتاب «انسان ۲۵۰ ساله» در بیان تاریخ و گزارش تاریخی هم با لحن اهانت‌آمیز و هم با لحن بدون اهانت می‌توان صحبت کرد. بیان گزاره تاریخی هیچ مانعی ندارد، اثر سوئی هم ندارد. حتی بحث کلامی و مجادلات کلامی هم همینطور.

روستایی اضافه کرد: اگر بر اساس شاخصه‌ای که مقام معظم رهبری بیان کردند عمل شود، بیان مسائل اختلافی از جمله مسائل مربوط به فاطمیه مانعی ندارد و ایجاد اختلاف نمی‌کند و در عین هم‌زیستی مسالمت‌آمیز، می‌توان به عقاید خود پایبند بود و در سطح اجتماع با بیان شیوا و بدون درگیری بیان کرد.

*ضرورت تبیین ابعاد عقیدتی حضرت فاطمه(س)

وی، الگوگیری از حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در جنبه عقیدتی را از دیگر ویژگی‌‌های متمایز حضرت دانست و گفت: حضرت صدیقه طاهره ویژگی‌های فراوانی داشتند اما به نظر می‌رسد آنچه ایشان را از سایرین جدا می‌کند توجه خاص ایشان به حجت خدا و ولایت‌پذیری و پایبندی نسبت‌به امام‌زمان خویش در هر شرایطی است.

وی افزود: به عنوان نمونه وقتی آیه ۶۳ سوره نور نازل شد «لَا تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعَاءِ بَعْضِکُمْ بَعْضًا»؛ حضرت فاطمه(س) از مخاطب ساختن رسول خدا(ص) با واژه «پدر» اجتناب کردند و با تعبیر «یا رسول الله» ایشان را صدا می‌زدند، حضرت محمد(ص) به ایشان فرمود: «دخترم این آیه درباره تو و اهل شما نازل نشده، تو از وجود من و من از وجود تو هستم، این آیه در مورد افرادی نازل شده که اهل جفا، فخر فروشی و تکبر هستند.» این برخورد حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها نمونه‌ای از توجه ایشان به حجت خداست.

*ولایت‌مداری حضرت زهرا(س)

روستایی ادامه داد: اوج ولایت‌پذیری و پایبندی حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها به امام زمان را نیز می‌توان در دوره بعد از رحلت نبی مکرم اسلام مشاهده کرد که شرح و بسط آن در منابع تاریخی و حدیثی مسلمانان ذکر شده است. شاخصه حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها در این برهه، گذشتن از جان به خاطر دفاع از حجت خدا و امام بر حق است تا جایی که فرزند خویش را در این راه از دست می‌دهند. بنابراین ویژگی توجه به حجت خدا و تا پای جان در خدمت امام بودن، صفاتی بود که در زنان آن برهه دیده نشد.

*برترین زن تا قیامت

وی همچنین در خصوص ابعاد اجتماعی و اخلاقی حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها گفت: افزون بر روایات شیعی، «ابو حیان آندلسی»،‌ به نقل از بعضی عالمان دیگر و همچنین «آلوسی» مفسر دیگر، حضرت فاطمه(س) را به عنوان برترین زن در امت‌های پیشین و پسین تا قیامت معرفی کرده‌اند.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: بنابراین صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیها مختص زمان خود نیست و تا قیامت برای همه مسلمانان قابل الگوگیری است.

*ضرورت معرفی حضرت فاطمه(س) به زنان عالم

روستایی تصریح کرد: گام اول برای پیاده‌کردن آموزه‌های فاطمی، شناساندن آن حضرت به زنان مسلمان به عنوان زنی شایسته در تمامی ابعاد سیاسی، عقیدتی، اجتماعی، فرهنگی، تربیتی و خانوادگی است و در ادامه باید قابلیت ایشان را برای الگو گرفتن تبیین کرد، در این صورت می‌توان زمینه را برای پیاده کردن تعالیم ایشان در زندگی زنان مسلمان فراهم کرد.

وی ادامه داد: در عصر حاضر، نخست باید چالش‌ها شناسایی شود، در مرحله بعد مورد آسیب‌شناسی هدفمند قرار گیرند تا منشأ چالش به دست آید، حال نوبت به درمان می‌رسد و متناسب با چالش می‌توان راهکا مناسب ارائه کرد.

*تجمل‌گرایی نسبتی با سبک زندگی فاطمی ندارد

وی افزود: یکی از چالش‌های عصر فعلی غرق شدن در تجملات است، ریشه این مسئله توجه به زرق و برق دنیا و دنیازدگی است؛ حال اگر بر اساس گفتار و رفتار صدیقه طاهره(س)، زودگذر بودن دنیا، درک زندگی شیرین و کم فشار و با آرامش در سایه قناعت برای بانوان تفهیم شود، خودبه‌خود جذب ایشان شده و زندگی پر تجمل جای خود را به ساده زیستی فاطمی خواهد داد.

این استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) تصریح کرد: بنابراین مهمترین عنصر برای تغییر سبک زندگی، منوط به این است که قوه تفکر تقویت شود تا چالش‌ها و آسیب‌هایی که منشأ آن بوده شناخته شود و در نتیجه بر اساس تعالیم فاطمی سبک زندگی تغییر کرده و جامعه به سمت سعادت حرکت کند.

*حجاب مانعی برای نقش‌آفرینی اجتماعی نیست

روستایی، آموزه‌های حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها را راه حلی برای حل مشکلات و چالش‌های زنان در جامعۀ امروز دانست و افزود: یکی از چالش‌هایی که در جامعه امروز به چشم می‌خورد حضور اجتماعی نامناسب بعضی بانوان است با این توصیف که آنان حجاب را محدودیت شمرده و مانع فعالیت بانوان می‌دانند حال اگر کنش‌های فاطمی در عرصه اجتماع مانند حضور در جنگ، برگزاری کلاس آموزشی، سخنرانی و مبارزه سیاسی ایشان به درستی تبیین شود، این حقیقت درک می‌شود که حجاب محدودیت نیست و حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها که اسوه حیا و عفت و حجاب است در عمل نشان داد که می‌توان زنی عفیف و کنشگر اجتماعی فعالی بود.

مدیر کارگروه فرق و ادیان دانشگاه باقرالعلوم(ع) خاطر نشان کرد: همانطور که قبلاً توضیح داده شد، حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها متعلق به یک زمان و مکان نیست؛ بنابراین همانطور که ایشان فرامذهبی است، در یک جغرافیا نیز نمی‌گنجد و به عبارت دیگر شخصیت ایشان برای تمامی زنان عالم قابل الگوست، زیرا فاطمه زهرا(س) آینه تمامی صفات نیکوست.

*ضرورت الگوگیری از حضرت فاطمه(س)

روستایی با تأکید بر اینکه همه ویژگی‌های فاطمه(س) در جامعه امروزی قابل الگوگیری است، گفت: به عنوان نمونه، در همسرداری شخصیتی یگانه است چنان‌چه در «روضه الواعظین» از فتال نیشابوری آمده است که حضرت در واپسین لحظات عمر گرانبهای خود خطاب به امیرمؤمنان علیه‌السلام عرضه داشت: «ما عهدتنی کاذبه و لا خائنه و لا خالفتک منذ عاشرتنی؛ هیچ‌گاه به تو دروغ نگفتم، در زندگی خیانت نکردم –در آشکارا و نهان امانتدار بودم، از زمانی که با من زندگی کرده‌ای با تو مخالفت نکردم.»

وی ادامه داد: دروغ نگفتن، امانتدار بودن و مخالفت نکردن با همسر در زندگی مشترک، صفاتی است که نه تنها محدود به جامعه شیعه و مسلمان ایران نیست بلکه در سایر جوامع بشری نیز امری نیکو شمرده می‌شود زیرا محصول چنین صفاتی، استحکام خانواده و زندگی شیرین را به دنبال دارد.

*لزوم توجه به سیره تربیتی حضرت صدیقه طاهره

این استاد دانشگاه افزود: سیره تربیتی حضرت فاطمه(س) در مواجهه با کودکان خویش، صفاتی نظیر قهرمان‌سازی پدر در ذهن کودک و تقویت آموزه توحید و دشمن شناسی در قالب بازی با فرزند و خواندن شعر برای آنان بوده است.

روستایی ادامه داد: حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها فرزندش حسن(ع) را تکان می‌داد و می‌گفت: «حسن جان! مانند پدرت باش و ریسمان را از گردن حق بردار (حق را آزاد کن)، خدای احسان‌کننده را پرستش کن و با افراد دشمن و کینه توز دوستی مکن». آموزه‌هایی که حضرت فاطمه(س) در حین بازی به فرزندش یاد می‌دهد که پدر را قهرمانی حق‌مدار معرفی کرده و از او می‌خواهد این صفت پدر را دارا باشد، خداوند را با صفت احسان و نیکی به فرزند می‌شناساند نه با صفت قهر و غضب، و به کودکش دوری از دشمن را آموزش می‌دهد، این ویژگی‌ها برای همه قابل الگوبرداری است و محدود به زمان و مکان خاصی نمی‌شود.

مدیر کارگروه فرق و ادیان دانشگاه باقرالعلوم(ع) تصریح کرد: تبیین کنشگری حضرت فاطمه(س) در اجتماع مانند آموزش مباحث دینی، مبارزه فعال سیاسی و عهده‌داری باغ فدک نمونه‌هایی از سیره اجتماعی و سیاسی و اقتصادی حضرت است.

*ضرورت کنشگری فرهنگی و اجتماعی بانوان

روستایی اضافه کرد: اگر این موارد برای بانوان عصر امروز تبیین شود، همگی درمی‌یابند که از نظر اسلام کنشگری بانوان در امور ذکر شده ممنوعیتی ندارد بلکه اگر با رعایت موازین دینی صورت پذیرد امری کاملاً نیکو و پسندیده است. در سایه شناخت این امر، بانوان ما در عین رعایت موازین الهی می‌توانند نقش‌آفرینی گسترده‌ای داشته باشند.

وی در پایان یادآور شد: ممکن است دامنه کارهای قابل انجام برای بانوان کنونی بیش از فعالیت‌های عصر حیات حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها باشد اما معیار و ملاک یکی است و تفاوتی ندارد از این حیث که شاخصه حضرت فاطمه(س) کنشگری سیاسی،‌ اجتماعی و فرهنگی با رعایت حدود اسلامی بوده، حال هر چه گستره این فعالیت‌ها زیاد هم باشد مادامی که شاخصه مذکور رعایت شود، میان نفش آفرینی ایشان و بانوان عصر حاضر تفاوتی نیست.

خبرنگار: راضیه رضایی