به گزارش «شهر بیست»، بیست‌وسومین جشنواره استانی تئاتر قم در حالی به ایستگاه پایانی رسید که حاشیه‌های متفاوتی را در این دوره تجربه کرد.

یکی از هنرمندان قم یادداشتی را در نقد این جشنواره در اختیار پایگاه خبری «شهر۲۰» قرار داده است که با کمترین تغییر منتشر می‌شود و این رسانه آمادگی دارد پاسخ مسئولان جشنواره را نیز منعکس کند.

«انتظار می‌رفت جشنواره امسال با عنایت به حمایت تمام قد مادی و معنوی دکتر عموزاده مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم یکی از ماندگارترین رویدادهای تئاتری استان باشد. بویژه که رویکرد حمایتی مدیرکل از هنر نمایش به بدنه کارمندان این اداره کل نیز تسری داده شده بود.

تماشای بیشتر نمایش‌های جشنواره توسط مدیرکل، بسیج بخش‌های مختلف این اداره‌کل در برگزاری جشنواره، اختصاص ظرفیت سخت افزاری تالار فرهنگ و هنر و تالار آوینی و از همه مهم‌تر حمایت مالی سه تا چهار برابری بودجه برگزاری جشنواره نسبت‌به دوره قبل نویدبخش روزهای خوبی برای بیست‌وسومین جشنواره استانی تئاتر قم بود.

انتخاب پیشکسوت تئاتر جناب اصغر نوبخت برای دبیری این جشنواره، آغاز مسیر «بیست‌وسومین جشنواره استانی تئاتر قم» بود. البته شاید عبارت درست این باشد که در پوستر و تصویر پشت سن آئین اختتامیه درج گردیده بود: «بیست‌وسومین جشنواره تئاتر استانی قم»! دقت و ظرافت انتخاب با شما.

تشکیل ستاد خبری و تبلیغاتی، از اصلی‌ترین اقدامات اجرایی هر رویداد فرهنگی و هنری است که علاوه بر انعکاس اخبار موثق از مسیر درست، در انعکاس فعالیت‌ها و تلاش‌های مستمر مسئولین هنری و فرهنگی بسیار مؤثر است. اما بی‌توجهی به این اصل ساده در برون‌داد خبری جشنواره کاملاً مشهود بود.

اکنون که سه روز از اختتامیه این جشنواره نیز گذشته، آخرین خبر پیج و کانال رسمی این جشنواره درباره معرفی داورها و منتقدین است که مربوط به ۱۵ روز پیش است. در بهترین حالت خبر مراسم افتتاحیه که مربوط به ۷ روز قبل است.

اگر اطلاع‌رسانی سایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم، صفحه اطلاع رسانی انجمن هنرهای نمایشی استان قم و پورتال خبری ایران تئاتر نبود، تقریباً هیچ خبری از این جشنواره به بیرون درز نمی‌کرد. اندک بازتاب خبری هم که از این جشنواره در خبرگزاری‌های رسمی منتشر شد، مربوط به نشست خبری و به دیدارهای دو جانبه پیش از شروع جشنواره پرداخته است.

این در حالی است که طی سال‌های گذشته تولید و پوشش اخبار جشنواره در قالب ستاد خبری یا از طریق روابط عمومی انجمن هنرهای نمایشی در اختیار اصحاب رسانه قرار می‌گرفت و در کمتر دوره‌ا‌ی مثل دوره فعلی به حوزه رسانه بی‌توجهی شد.

موضوعی که حتی مورد انتقاد مدیر منطقه سه شهرداری قم قرار گرفته بود. «مهرداد روحانی وزیری» که به تماشای یکی از نمایش‌های جشنواره نشسته بود، در بخشی از گفت‌وگوی خود با یکی از رسانه‌ها عنوان کرده بود: «سطح امکانات جشنواره در برخی زمینه‌ها از جمله تبلیغات و اطلاع‌رسانی و … نه تنها در سطح مطلوبی قرار ندارد، بلکه ضعیف است».

ضعف این بخش به حدی مشهود بود که دنبال‌کنندگان و علاقه‌مندان به جشنواره در استان قم اطلاع درست و موثقی از زمان و مکان اجراها نداشتند. این ضعف تا آنجا پیش رفت که منتقد جشنواره، خود برای انعکاس یادداشت و محتوا برای جشنواره آستین بالا زد!

موتور محرک تئاتر که می‌تواند در بخش‌ اقتصادی و جذب مخاطب تأثیر بسزایی داشته باشد، اجراهای عمومی است. اهمیت این مورد تا آنجاست که اجرای عمومی یکی از شروط شرکت در جشنواره‌هاست.

لزوم بهره‌مندی از فواید بی‌شمار اجرای عمومی آن‌قدپر اهمیت دارد که بنا به گفته «حسن رونده» مسئول امور هماهنگی استان‌های اداره‌کل هنرهای نمایشی، اگر به دلایلی امکان برگزاری اجراهای عمومی برای نمایش‌ها قبل از جشنواره امسال میسر نبود، گروه‌‎ها می‌توانند پس از پایان جشنواره و با آرامش خاطر و با برنامه‌ریزی اجرایی و تبلیغاتی، نمایش خود را به روی صحنه ببرند.

حال مشخص نیست مسئولین جشنواره بنا بر کدام استدلال و منطقی، ۸ گروه نمایشی را ملزم می‌کنند در طول یک ماه به صورت فشرده و هر کدام فقط ۴ یا ۵ اجرا پشت هم داشته باشند. در حالی که نه فرصت تمرین و آماده سازی داشتند و نه از فرصت تبلیغات بهره‌مند شدند. مگر هدف از بسیج این همه امکانات سخت افزاری و حمایت‌های مادی و معنوی، چیزی جز ارائه محصول با کیفیت هنری نیست؟

از تصمیم به‌جا و درست دبیر جشنواره در تقدیم مبلغ فروش گیشه به خود گروه‌های اجرایی نباید گذشت. ولی آیا این تصمیم درست با این نوع برنامه‌ریزی فشرده قابل اجرا بود؟ تخمین تعدا‌د مخاطبین و آمار فروش گروه‌های اجرایی چیز دیگری را نشان می‌دهد.

کارگردان و عوامل یکی از گروه‌های نمایشی این جشنواره نزدیک به ۲۴ ساعت در سالن مانده بودند تا شرایط اجرا را برای روز بعد آماده کند. دیگر گروه‌ها نیز مشکلات مشابهی داشتند. این اتفاقات و بی‌تدبیری‌ها معنایی جز «فدا کردن اجراهای عمومی، برای اجرای جشنواره ندارد».

برخی از گروه‌ها از عدم اجرایی شدن تعهدات مسئولین جشنواره در تأمین امکانات مورد نیاز گله داشتند. به حدی که یکی از گروه‌های نمایشی به دلیل برآورده نشدن تعهدات جشنواره قصد انصراف از جشنواره را داشته که با توجه به شنیده‌ها با حمایت انجمن هنرهای نمایشی استان قم و مرتفع شدن نیازهای سخت افزاری، این گروه در جشنواره ماند و اتفاقاً یکی از برگزیدگان این جشنواره نیز شد.

از اتفاقات عجیب و غریبی که در مراسم اختتامیه افتاد نباید گذشت. مراسمی به بلندی چهار ساعت با نزدیک به ۷۰ عنوان کاندیدا و تقدیر و برگزیده! اینکه جشنواره تبدیل شود به بنگاه خیریه برای تقسیم بودجه چند صد میلیونی شاید برای راضی نگه داشتن قریب به اتفاق شرکت‌کنندگان در این جشنواره کافی باشد، اما آیا برای آینده هنر نمایش این شهر هم مفید است؟ آیا می‌تواند نکات تربیتی درستی برای هنرجویان جوان شرکت‌کننده در این جشنواره داشته باشد که رقابت سالم چیست و رسیدن به موفقیت اتفاقی نیست و تلاش و مجاهدت می‌خواهد؟ می‌تواند عطش رسیدن به جایزه و موفقیت را در هنرجویان آن‌قدر زیاد کند که تلاش‌شان را شبانه‌روزی کنند؟ یا اینکه با اندک تلاشی به انواع جایزه‌ی تقدیر و جایزه‌‌های مشترک دو تا سه نفره و کاندیداشدن‌های فراوان دست خواهند یافت. این‌گونه می‌شود که قله‌های بلند و موفقیت‌های بزرگ در نظرشان سهل‌الوصول جلوه می‌کند.

از این‌ها که بگذریم جشنواره تمام شد و رسیدیم به شب آخر که آنچه کاشته‌ایم درو کنیم و آنچه شکسته‌ایم بند زنیم و دل‌ها را به هم نزدیک کنیم، نکُنَد که از هیجان رقابت، رفاقت‌ها کم‌رنگ شده باشد.

عدم برنامه‌ریزی درست تقدیم جوایز، جابه‌جایی متعدد تقدیرنامه‌های برگزیدگان و اشتباهات تایپی و املایی، بارها و بارها در آرای هیئت داوران جشنواره به چشم می‌خورد. عدم برنامه‌ریزی جهت دعوت از مهمانان برای اهدای جایزه نیز باعث شد که قطاری از مسئولین روی سن باشند و شاهکار این اختتامیه هم رقم بخورد.

بایکوت انجمن هنرهای نمایشی قم، اتفاق عجیب دیگری که در این جشنواره رخ داد. بزرگترین رویداد تئاتر استان باشد و از انجمن هنرهای نمایشی نه سخنی گفته شود و نه اسمی برده شود و نه دعوتی به روی سن صورت گیرد در حالی که گفته می‌شود انجمن هنرهای نمایشی استان قم حمایت مادی و معنوی از این جشنواره داشت.

اینکه اصلح‌ترین فرد هنری مرتبط با این جشنواره را بعد از مدیر کل فرهنگ و ارشاد استان و دبیر جشنواره، رئیس انجمن هنرهای نمایشی بدانیم، سخنی به گزاف نگفته‌ایم. ولی اینکه چرا پدرِ منتقد جشنواره به روی سن دعوت می‌شود، کارگردان و فیلمساز به روی سن دعوت می‌شود، پیشکسوت تئاتر دعوت می‌شود، مسئولین محترم ارگان‌های غیرهنری و فرهنگی مثل شهرداری و اداره کار دعوت می‌شوند، اما رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان روی سن دعوت نمی‌شود و اسمی از انجمن نمی‌آید. تذکرات پنهان و پیدای برخی مسئولین به دبیر جشنواره هم افاقه نمی‌کند.

جالب‌تر اینکه دو نمایش برتر و برگزیده این جشنواره عمدتاً توسط هنرجویان تربیت یافته در انجمن هنرهای نمایشی و اساتید شاغل در این انجمن تولید شده بودند، شاید بد نبود که جایزه‌شان را از دست مسئول خودشان دریافت می‌کردند!

دبیر پیشکسوت جشنواره‌ای که جشنواره را محل تسویه حساب خود قرار می‌دهد، نشان می‌دهد که هنوز جشنواره با آن مفهوم واقعی‌اش فاصله زیادی دارد. در حالی که مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم در نشست خبری جشنواره عنوان کرده بود «هیچ مناقشه‌ای بین انجمن و دبیرخانه جشنواره وجود ندارد، مسئولان انجمن هنرهای نمایشی قم در نهایت محبت کمال همکاری را با آقای نوبخت دارند و مسئولان دبیرخانه جشنواره نیز متقابلاً چنین نگاهی دارند» اما متأسفانه هنوز به جای بند زدن شکستگی دل‌ها قرار است نمک ریخته شود به زخم‌ها. دلیل منطقی و توجیهی نمی‌توان آورد برای این «غفلت»، «حذف»، «توهم رقیب» و یا هر عنوان و توجیه مثبت و منفی دیگر.

به نظر می‌رسد برای دبیری جشنواره، می‌بایست سعه صدر، گذشت، دلسوزی، فداکاری و معرفت را نیز پس از کسوت مدنظر قرار داد. در آخر اشاره می‌کنم به سخن پایانی دبیر جشنواره در آیین اختتامیه که «آمدم تا خادم دلسوزی باشم برای شما نازنینان… اما نشد». شاید حرف غلطی نباشد!»