شهر بیست/ سرویس فرهنگ و هنر _ محمد مهدی عنایت پور: غروب روز جمعه بیست و سوم فروردین بود که پُستی با عنوان «ختم آیه» در کانال تلگرامی سینما آیه خودنمایی کرد و پای آن، نام محسن طوسی مدیر این سینما قرار گرفته بود.

در ابتدای این پست تلگرامی آمده بود: «بدین‌وسیله به اطلاع عموم همشهریان گرامی و اصحاب فرهنگ و هنر و علاقه‌مندان به فیلم و سینما، به‌خصوص مخاطبین محترم سینما آیه می‌رساند، این مجموعه فرهنگی از روز ۱۹ فروردین به فعالیت خود پایان داد و از این پس اکران عمومی و نمایش فیلم در سینما آیه انجام نخواهد شد.

در ادامه آن هم به بخشی از موفقیت های این سینما در طول بیش از یک سال فعالیت آن از جمله برگزاری جشنواره های فجر، فیلم کودک، فیلم کوتاه و سینما حقیقت اشاره شده بود.

از آنجا که خبر تعطیلی سینما آیه برای علاقه‌مندان هنر هفتم در قم مایه تعجب شده بود، درباره دلایل آن در بخشی از این بیانیه آمده بود: «حسب درخواست مدرسه اسلامی هنر و توافق صورت گرفته بین مدیریت سینما و مدیریت مدرسه، «سینما آیه» به فعالیت خود پایان داد و از این پس «سالن آیه» به عنوان سالن همایش‌های مدرسه اسلامی هنر و محلی جهت نمایش فیلم برای روحانیون و خانواده ایشان استفاده خواهد شد.

خبر تعطیلی سینما آیه و خارج شدن این سینما از چرخه اکران عمومی از همان زمان با واکنش های مختلفی از سوی علاقه مندان و مخاطبان در قم به خصوص در فضای مجازی مواجه شد و بعضی در فضای مجازی، این اتفاق را به ماجرای پارک سالاریه قم تشبیه کردند.

برای واکاوی این موضوع باید به اردیبهشت سه سال قبل برگشت، جایی که در روز چهارشنبه ۱۵ اردیبهشت۹۵، تالار نمایش مدرسه اسلامی هنر عنوان «سینما آیه» به خود گرفت و با حضور حجت الله ایوبی رئیس وقت سازمان سینمایی افتتاح شد. ایوبی که خود از دانش آموختگان دانشگاه امام صادق(ع) بود، از سال ۸۱ تا ۸۵ به عنوان رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی در فرانسه فعالیت داشت. گویا ایده ایجاد سینماهای تخصصی کوچک مثل «سینما آیه» برگرفته از مشاهدات او در پاریس بوده است. 

اما سینما آیه یک تفاوت خاص هم با سایر سینماهای کشور داشت، در این سینما جمعی از طلاب و فضلای حوزه، کلیددار این سینما شده بودند.

فریدالدین فرید عصر قائم مقام مدرسه اسلامی هنر در مصاحبه ای که ۲۳ بهمن ۹۵ با خبرگزاری حوزه داشت، در رابطه با هدف اصلی تأسیس این سینما می گوید: «هدف اصلی از تاسیس سینما آیه در مدرسه اسلامی هنر این بود که بستری برای حضور قشر فرهیخته حوزه، نخبگان حوزوی و عموم متدینانی که به طور عادی شاید در سینماها حضور پیدا نکنند، در سینما فراهم شود و با آثار شاخص سینمای جمهوری اسلامی آشنا شوند و به تدریج یک ارتباط معنادار خوبی میان حوزه و بدنه سینما کشور شکل بگیرد.»

او همچنین با اشاره به راه اندازی مدرسه اسلامی هنر از سال ۸۳، به همکاری خالصانه ایوبی رئیس اسبق سازمان سینمایی در راه اندازی سینما آیه تصریح می کند و ادامه می دهد: «ما یک بار این موضوع را با مسئولان سازمان سینمایی مطرح کردیم که طلبه ها، یک سینمای تخصصی برای خود ندارند و لازم است برخی آثار برای طلاب اکران شود؛ دکتر ایوبی از این پیشنهاد استقبال کرد و گفت «می توان این امر را در قالب سینمای تخصصی کوچک اجرایی کرد»؛ هزینه تجهیز و راه اندازی دیجیتال دالبی را سازمان سینمایی تأمین کرد و ما در طول سال فیلم های ارزشمند را برای طلاب اکران می کنیم.»

قم در زمانی که سینما آیه راه اندازی شد، با توجه به تعطیلی چندساله و توقف فعالیت سینماهای «شهر آفتاب» و «استقلال» از کمبود ظرفیت و صندلی سینما به شدت رنج می برد، اتفاقی که شاید باعث شد تا سینما آیه در اواسط سال ۹۶ با ظرفیت ۱۱۰ نفره خود به روی عموم افراد جامعه و علاقه مندان هنر هفتم باز شود و این سینما هم در کنار سینما «ونوس» و «تربیت» میزبان اکران عمومی شود.

البته احتمالاً این اتفاق با اما و اگرهایی مواجه بوده چراکه سینما آیه در دل مدرسه اسلامی هنر قرار داشت و به طور طبیعی، هر فیلمی نباید در آن اکران می شد تا این سینما همچنان رنگ فرهیختگی به خود داشته باشد، اتفاقی که در بیشتر مواقع رعایت شد اما در گاهی اوقات به دلیل نبود فیلم های خوب و احتمالاً همکاری نکردن پخش کنندگان فیلم‌ها، از این خط قرمز عبور می شد.

در بهمن ماه ۹۶، سینما آیه در کنار سینما ونوس میزبان جشنواره فیلم فجر شدند، اتفاقی که باعث شد هم تعدادی از فیلم‌های جشنواره سی‌وششم در آن اکران شود و هم نام این سینما بیشتر بر سر زبان‌ها بیفتد؛ اتفاقی که البته در بهمن ۹۷ تکرار نشد و سینما تربیت جایگزین سینما آیه در میزبانی از فیلم های جشنواره سی و هفتم فجر شد.

سینما آیه با همین دست فرمان ادامه می داد تا اینکه در فروردین ۹۸ خبر تعطیلی آن در کانال تلگرامی آن منتشر شد. برای دریافت جزئیات بیشتر و دلیل لغو اکران عمومی در این سینما با یکی از مسئولان مدرسه اسلامی هنر تماس گرفتیم اما موضع وی در شرایط فعلی «سکوت» بود و تأکید کرد: «فعلا مجاز به مصاحبه نیستیم».    

اما یکی از مسئولان فرهنگی قم که ترجیح داد نام او در این مصاحبه مطرح نشود، در رابطه با دلیل لغو اکران عمومی در سینما آیه گفت: از ابتدا قرار بود تالار نمایش مدرسه اسلامی هنر که بعدها تبدیل به «سینما آیه» شد، ویژه طلاب و روحانیون و دانش آموختگان مدرسه اسلامی هنر باشد، چرا که دوستان طلبه نگاه فرهنگی نسبت به رصد و تحلیل فیلم‌ها داشتند و نگاه تجاری نداشتند.

وی تصریح کرد: بخاطر اینکه در آن سال ها در قم ظرفیت کمی داشتیم، این سینما اکران عمومی داشت اما امروز که سینماهای قم در حال افزایش هستند، بازگشت به شرایط قبل و تخصصی شدن این سینما مشکلی ندارد.

این مقام مسئول تصریح کرد: سینما آیه، اکران فیلم های سینمایی را ادامه می دهد اما عمومی نخواهد بود و به جایگاه اصلی خود بازگشت.

در رابطه با موضوع تعطیلی سینما آیه بهتر بود که مسئولان مدرسه اسلامی هنر با احترام به مخاطبان سینمایی در قم، طی بیانیه‌ یا مصاحبه‌ای مواضع و نگاه خود را به طور شفاف بیان می کردند اما آنچه روشن است هر تصمیمی که درباره آینده این سینما گرفته شود منوط به توافق مدرسه اسلامی هنر با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم و سازمان سینمایی خواهد بود، تصمیمی که احتمالاً به لغو اکران عمومی، تخصصی شدن این سینما و اکران فیلم‌هایی با در نظر گرفتن مخاطب خاص آن منجر خواهد شد.