|در این متن، خطر لو رفتن داستان وجود دارد|

شهر بیست/ سرویس فرهنگ و هنر _ سید حمیدرضا منتظری: فیلم سینمایی «علفزار» در مقام اولین فیلم بلند «کاظم دانشی»، یک فیلم جدی، جسور، تلخ، پرمدعا و البته آشفته و کم‌بهره از جنبه تکنیک‌ کارگردانی و چیدمان میزانسن است؛ «دانشی» که در کارنامه سینمایی‌اش مشق ِ سینما را با ساخت چند فیلم‌های کوتاه متوسط شروع کرده است، حالا پس از چند حضور داخلی و کم‌حاشیه، در اولین فیلم بلند خود سراغ یک قصه اصلی پرحاشیه و چند خرده‌داستان با تم حقوقی و دادگاهی رفته که عیناً از ۱۵ پرونده قضایی و جنایی شبه‌اقتباس کرده است. 

«دانشی» در «علفزار» از پرونده جنایت یکی از باغات خمینی‌شهر اصفهان که در سال ۱۳۹۰ رخ داد اقتباس کرده و جسورانه یک بستر دراماتیک را برای روایت موازی چند قصه واقعی و کنار هم قرار دادن خرده‌داستان‌های پازل تلخ خود خلق می‌کند.

«علفزار» هر چقدر دقیق، حساب‌شده، جذاب و کوبنده آغاز می‌شود و مشخص است توسط یک کارگردان کاربلد سینمای کوتاه دکوپاژ شده است، اما متأسفانه مخاطب ِ میخ‌کوب خود بر صندلی سینما را از نیمه فیلم به بعد رها می‌کند و قصه پرالتهابش را با پایانی عقیم و آشفته به پایان می‌برد.  فیلم از جنبه بازیگری و کارگردانی، فاصله زیادی تا اجرای مطلوب و تکنیکال دارد اما به عنوان فیلم اول یک کارگردان جوان، اثری قابل‌قبول و تا حدودی جذاب و البته به غایت تلخ است.

«دانشی» در تجربه نخست سینمایی خود که حاصل همکاری با «بهرام رادان» در مقام تهیه‌کننده فیلم است تلاش می‌کند، موضوع «گناه» و ارتکاب گناهان و جنایت‌های‌ مخفی و آشکار را محور ‌پلات روایی‌اش قرار دهد و به دنبال نوعی عدالت‌خواهی ِ جسورانه و البته افراطی باشد؛ فیلم در بستری از سرگشتگی‌های جمعی انسان‌ گناهکار و اسیر فلاکت بعد از گناه خویش روایت می‌شود، انسان‌هایی که میان گناه خود و گناه دیگران، گرفتار و مستأصل، برای فرار از بی‌آبرویی، چنگ به قانون و تکلیف شرعی می‌زنند.

«علفزار» تلاش می‌کند فیلم‌ ِ خرده‌داستان‌های درهم تنیده و روایت‌گر داستان‌های موازی و چندلایه باشد، اما حاصل کار سرشار از آشفتگی روایی و منطق داستانی است. در فاصله‌ کوتاهی که از تماشای پیدا می‌کنیم و کمی از فیلم دور می‌شویم خواهیم یافت، فیلم در مرحله فیلمنامه ماهرانه تلاش می‌کند به ظاهر درباره گناهان بزرگسالان گناهکار باشد، اما ذهن ِ مخاطب جدی و درگیر فیلم را تسخیر می‌کند و مخاطب قصه، ناخودآگاه قصه‌ای درباره دنیای کودکان ِ بی‌گناه مواجه شده است؛ کودکانی که نماینده طبقات مختلف اجتماعی و فرهنگی هستند و کودکانی که با هم تفاوت دارد، اما همگی از یک وجه اشتراک برخوردار هستند و اینکه دیده نمی‌شوند و معلوم نیست فردا چه سرنوشتی در انتظار آن‌ها خواهد بود؛ کودکانی که حضور دارند اما در حال آسیب دیدن از بزرگسالان هستند، چه از شلیک گلوله، چه از خوابیدن در پارک، چه از نداشتن شناسنامه، چه از مواجهه با خشونت‌ها و جنایت‌هایی که نباید تماشا می‌کردند و متأسفانه دیده نشدند و به ناچار تماشا کردند.

فیلمساز دنیای این کودکان را در یک دنیای موازی ِ نگفته و یک در کارزار آلوده‌ای که اصلاً به آرامش و طراوت ‌و پاکی «علفزار» شباهت ندارد، در ذهن مخاطب فیلم می‌سازد و به‌رغم آشفتگی روایی و مضحک فیلم به ویژه در پرده پایانی قصه، هیئت داوران جشنواره فیلم فجر را مجاب به سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه کرده است!

«علفزار» با یک شروع کوبنده در ابتدای فیلم، مخاطب را درگیر روایت جزئیات و پشت‌پرده‌های قصه جنایت هولناک رخ داده می‌کند و قصه در بستری از تردید کاراکترهایش برای انتخاب سکوت و حفظ آبرو یا انتخاب افشاگری و دفاع از حقوق از دست رفته دنبال می‌شود.   

فیلم از موضوعی جذاب برخوردار است اما فیلمنامه‌ای آشفته دارد. آشفتگی روایت از نیمه فیلم به بعد، بر بازی بد بازیگران فیلم هم تأثیر دوچندان دارد و به طور کلی بازی بازیگران تکراری و کپی‌برداری شده از کاراکترها و موقعیت‌های آشنای مشابه است. غیر از «صدف اسپهبدی» و کمی «سارا بهرامی»، هیچ‌کدام از بازی‌ها امتیاز قابل قبولی دریافت نمی‌کنند و سرآمد آن‌ها «پژمان جمشیدی» قرار دارد که برخلاف حجم تمجیدهای رسانه‌ای، فقط تکرار خام خودش در «دینامیت» است! حتی در سکانس مهم لگد زدن به کارتن‌های توخالی که برای فردا و آینده، کنار اتاق بازپرسی جمع شده‌اند!

«علفزار» فیلم پارادوکس ِ عنوان با مفهوم است؛ فیلم، کاراکترهای خود را در موقعیت‌های روایی متضاد با معنای موقعیت «علفزار» و یک آسمان آبی و یک جغرافیای پاک و یک هوای پاکیزه برای یک زندگی آرام و دور از استرس و اضطراب قرار می‌دهد و آدم‌های فیلم را جملگی در منجلابی از استرس و اضطراب بعد از ارتکاب گناه به تصویر می‌کشد؛ گناهان مختلف از «قتل»، «تجاوز»، «خیانت» و «شراب‌خواری» گرفته تا «رشوه» و «رانت»‌‌ و «پنهان‌کاری» و «اعمال نفوذ برای تغییر مسیر پرونده‌های قضایی» و در نهایت «چشم بستن بر حق و باطل»؛ که گویی همه آدم‌های قصه در شبه‌علفزاری از «تباهی» و «دروغ» و «ریا» و در فضای خاکستری و تیره‌ و پیچیده فیلم، به دنبال حفظ آبروی خود و فرار از بی‌آبرویی هستند.