به‌گزارش «شهر بیست» به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‎‌دستی قم، علیرضا ارجمندی اظهار کرد: «قرار گرفتن نام کاروانسرای دیرگچین معروف به مادر کاروانسراهای ایران در فهرست مجموعه ثبت جهانی کاروانسراهای کشور از سوی وزارت میراث‌فرهنگی فرصت ارزشمندی برای احیای جاده ابریشم و معرفی ظرفیت‌های فرهنگی تاریخی استان قم در سطح بین‌المللی خواهد بود.»

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم ادامه داد: «شواهد تاریخی و قدمت بالا، سبک خاص معماری، جاذبه‌های متنوع کاروانسرای تاریخی دیرگچین باعث شده تا بحث جهانی شدن این کاروانسرا از منظر فرهنگی مطرح و اسناد و مدارک لازم نیز برای سازمان یونسکو تهیه و ارسال شود.»

او با بیان اینکه توسعه پایدار و رونق گردشگری از مهمترین مزایای ثبت جهانی است، افزود: «ثبت میراث‌فرهنگی و طبیعی در فهرست جهانی یونسکو به‌حفاظت بهتر و بیشتر آثار می‌انجامد.»

ارجمندی گفت: «کاروانسرای تاریخی دیرگچین یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین کاروانسراهای ایران با قدمتی ۱۷۵۰ساله است که ساخت آن به دوره ساسانی مقارن با زمان اردشیر بابکان می‌رسد.»

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم ادامه داد: «در آن زمان این بنا به عنوان دژی مستحکم در مسیر جاده پر رفت و آمد جاده ابریشم قرار گرفت، اما در دوره اسلامی به عنوان کاروانسرا مکانی برای استراحت و پناهگاه مسافران مبدل شد.»

ارجمندی در مورد وجه تسمیه این کاروانسرا عنوان کرد: «با توجه به این که اصلی‌ترین مصالح به کار رفته در این بنای تاریخی گچ بوده به کاروانسرای دیر گچین شهرت یافته است.»

او گفت: «این کاروانسرای تاریخی با وسعت ۱۹ هزار متر مربع با توجه به قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، وسعت و وجود خدمات و امکانات گوناکون شامل برج دیده‌بانی، مسجد، حیاط خلوت، آسیاب سنگی، هشتی ورودی،حمام، حجره و اتاق به مادر کاروانسراهای ایران معروف است.»

کاروانسرای دیرگچین بر سر راه جاده تاریخی ری به قم در مرکز پارک ملی کویر به شماره ۱۰۴۰۸ در سال۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسیده است.