شهر بیست/ سرویس فرهنگ و هنر _ وجیهه غلامحسین‌زاده: سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر درحالی در شامگاه ۲۲ بهمن ماه ۹۷ پایان یافت که «شبی که ماه کامل شد» بیش از هر جمله دیگری در سالن همایش های برج میلاد شنیده شد. نرگس آبیار درچهارمین تجربه فیلم سازی خود با شبی که ماه کامل شد سیمرغ های فجر سی و هفتم را درو کرد. این فیلم که در ۱۳ بخش نامزد دریافت سیمرغ شده بود موفق به دریافت ۶ سیمرغ بلورین شد.

صدای سوت و کف و فریاد های حضار در سالن همایش های برج میلاد نشان می داد که انگار دریافت این سیمرغ ها از سوی فیلم جدید زوج هنری نرگس آبیار و محمدحسین قاسمی چندان هم دور از انتظار نبوده است.

سیمرغ های بلورین بهترین چهره پردازی، بهترین نقش مکمل زن، بهترین نقش اول زن، بهترین نقش اول مرد، بهترین کارگردانی و بهترین فیلم در حالی به فیلم «شبی که ماه کامل شد» رسید که با هر بار اعلام نام این فیلم، اعظم محسنی‌دوست مادر فائزه و شهاب منصوری، عکس فرزندان شهیدش را بلند می کرد و از عوامل فیلم قدردانی می کرد.

فیلمی که به موضوعی خاص پرداخته بود و با روایت یک داستان واقعی مخاطب را دو ساعت و نیم میخکوب می کند، به طوری که بسیاری از تماشاگران بعد از تماشای این فیلم از موضوع تکان دهنده آن متأثر بوده و اقرار کرده بودند که تا ساعت ها داستان فیلم ذهنشان را به خود مشغول کرده بود.

استقبال قمی ها از فیلم آبیار

در قم هم این فیلم با استقبال گسترده مردم مواجه شد و شلوغ ترین سانس اکران فیلم های جشنواره را به خود اختصاص داد، طوری که بسیاری از علاقه‌مندانی که از طریق فروش اینترنتی موفق به خرید بلیط نشده بودند، نتوانستند از صف های طولانی خرید حضوری هم عبور کنند و بدون تماشای فیلم به خانه بازگشتند و شاید بتوان گفت «شبی که ماه کامل شد» تنها فیلمی بود که مخاطبانی ایستاده آن را تماشا کردند.

صدای سوت و کف پایان نمایش فیلم در سینماهای تربیت و ونوس قم هم حکایت از این داشت که آبیار بعد از آثار موفقی همچون «اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیک ترند»، «شیار ۱۴۳» و «نفس»، اثری خلق کرده که نظر مخاطبان بسیاری را به خود جلب کرده است.

*فیلمی که مثل ماه کامل بود

حسین عبدی از هنرمندان قمی که نگارش فیلمنامه چند فیلم کوتاه را در کارنامه خود دارد یکی از همین مخاطبان است که  معتقد است «شبی که ماه کامل شد» بهترین فیلم جشواره فیلم فجر بود چون یک فیلم کامل بود البته نه به این معنی که اصلاً نقصی ندارد بلکه به این معنا که تلاش و دقت برای انجام درستِ کار، کاملاً در این اثر مشهود است.

به گفته این هنرمند قمی، شروع فیلم و سکانس افتتاحیه بسیار خوب و دقیق است و این دقت تا آخر فیلم ادامه پیدا می کند و ما به سرعت با شخصیت ها آشنا می شویم و آرام آرام به قصه ورود پیدا می کنیم.

آن طور که عبدی گفته است پلان، سکانس و حتی شخصیت اضافی در این فیلم وجود ندارد. موسیقیِ حرفه ای، گیرا، در خدمت فیلم و البته در بعضی جاها غالب دارد. تصاویر هنرمندانه ای دارد و تنشِ بیجا را به مخاطب منتقل نمی کند.

همه این انتخاب های درست و منطقی با فیلم برداری خوب کار کامل می شود، به گفته عبدی در انتخاب دوربین روی دست و دوربین ثابت هم با برنامه و حساب شده عمل شده است . قاب ها تنش و آرامش را به خوبی منتقل می کنند البته فیلم آنقدر دارای قصه عمیق و چند لایه و چند بعدی است که مخاطب زیاد فرصت فکر کردن یا خسته شدن یا پرت شدن حواس را ندارد.

به گفته این فیلمنامه نویس قمی، پرداخت شخصیت ها به جا و کامل است به طوری که مثلاً شخصیت عبدالحمید دارای ابعاد مختلفی است که برای همه این ابعاد در طول پیشرفت قصه، کدهایی وجود دارد که باعث می شود مخاطب به خوبی به زوایای مختلف شخصیتی عبدالحمید پی ببرد و تحول فوق العاده عبدالحمید توی ذوق نزند و آخر فیلم مخاطب به خودش نگوید مگر می شود؟ و همین تحول شخصیت عبدالحمید از نقاط قوت فیلم بود که به شدت هنرمندانه و دقیق انجام شد.

وی اعتقاد دارد که اتمسفر و فضای حسی فیلم خیلی قوی است و مخاطب کاملاً با فیلم و اتفاقاتش درگیر می شود. از آنجایی که کارگردان فیلم یک خانم است، زن های فیلم خوب پرداخت شده اند و شخصیت های عمیقی دارند، از فائزه گرفته، تا غمناز و مادر فائزه و… ولی هر اندازه این ها عمیق اند، به نظر من شخصیت عبدالمالک، نه از لحاظ چهره، نه از لحاظ اعتقادات و ابعاد شخصیتی در نیامده است.

به طور کلی باید گفت نرگس آبیار فیلمی به نهایت نفسگیر، شوکه کننده و تا حدودی تلخ ساخته؛ این را عبدی گفته و معتقد است که آبیار سراغ بُعدی از ماجرا رفته است که می توانسته  با قدرت از پس آن بربیاد، اتفاقی که در برخی از فیلم های جشنواره امسال رخ نداد و سنگ بزرگی از سوی فیلم سازان برداشته شده بود.

*احترام به سلیقه مخاطب

جابر نوری از دیگران هنرمندان استان قم که سابقه کارگردانی چند فیلم کوتاه را در سال های گذشته دارد، معتقد است: نرگس آبیار نشان داد سینما را به معنی واقعی می فهمد و می داند قبل از هر موضوعی، اولین رسالت یک فیلمساز احترام به سلیقه مخاطب است.

وی اعتقاد دارد که برای آبیار وجه سرگرم کننده بودن سینما به اندازه محتوا ارزشمند و با اهمیت است و او به خوبی می داند اگر بخواهد در مدیوم سینما حرفی بزند قبل از هرچیزی باید چگونه حرف زدن را با خود تمرین کند. سینما جای شعار دادن نیست، مخاطب سینما در قدم اول می خواهد قصه بشنود، سرگرم شود و بعد از خروج از سالن حال متفاوتی نسبت به قبل تماشای فیلم داشته باشد.

به اعتقاد نوری، نرگس آبیار با درک این خواسته مخاطب، پایه های سرگرم کنندگی فیلمش را با قصه های قوی و گیرا بنا می کند و مخاطب از همان شروع، تمام حواسش را به فیلم می دهد و تا پایان چشم از پرده نقره ای بر نمی دارد و پلان به پلان فیلم را با تمرکز تماشا می کند و می شنود.

*قصه گو و پر از تعلیق

شبی که ماه کامل شد نمونه موفقی از فیلم های قصه گو و پر از تعلیق و غافلگیری است که علاوه بر محتوایی قابل اعتنا قطعاً مخاطب پسند است، به گفته نوری در این فیلم کارگردان با استفاده از ابزارهایی مثل موسیقی و دوربینی که به صورت سیال از دل ماجرا راوی قصه است به همراه یک تدوین هوشمندانه، به فیلم ریتم مناسبی می دهد و نتیجه، این می شود که مخاطب بدون لحظه ای احساس خستگی، بیش از دوساعت سر جایش می نشیند و از تماشای یک داستان جذاب لذت می برد.

*ماندگاری قصه و شخصیت‌ها

آن طور که این کارگردان جوان گفته است یکی از ویژگی های فیلم های نرگس آبیار ماندگاری قصه های آن است، به طوری که دغدغه مند بودن کارگردان و ارزشمندی بار قصه ها باعث می شود تماشاگر پس از اتمام فیلم با شخصیت های ماندگاری که کارگردان خلق می کند تا مدت ها زندگی کند.

شخصیت مادر در فیلم شیار۱۴۳ نمونه همین شخصیت های به یادماندنی است به طوری که حتی کسانی که مخاطب فیلم های آبیارنباشند هم با دیدن فیلم شیار تا مدت ها مادر یونس را فراموش نخواهند کرد.

نوری معتقد است: شبی که ماه کامل شد هم با بازی های درخشانی که بازیگرهای آن ارائه داده اند چند شخصیت ماندگار از جمله فائزه، عبدالحمید و مادرش غمناز را در ذهن مخاطب به یادگار باقی خواهد گذاشت، درست سه بازیگری که توانستند نتیجه بازی عالی خود را با دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فجر دریافت کنند.

جایزه سیمرغ بلورین بهترین کارگردان هم بدون شک شایسته نرگس آبیار بود و باید بخاطر احترامی که نرگس آبیار به سینما و مخاطب آن می گذارد، ما هم با احترام بیشتری به تماشای چندین باره فیلم هایش بنشینیم. اتفاقی که به نظر می رسد این بار درجشنواره فجر رقم خورد.