به گزارش «شهر بیست»، خبرگزاری فارس استان قم گزارشی به قلم مشترک سارا تقی‌زاده محمدی و محمدرضا آقاباقری با عنوان «کمبود سونولوژیست زن در قم ادامه دارد/ خیال زنان باردار تخت نیست» منتشر کرده است که در ادامه می‌خوانید:

صدای گوش‌نواز قلب بندانگشتی‌اش آرامم می‌کند؛ آرامشی توأم با خجالت. دست و پای محوش را که نشانم می‌دهد، شوق، سلول به سلول بدنم را فرا می‌گیرد؛ شوقی توأم با حیا. آقای دکتر حواسش به من نیست. نگاهش میخ مانیتور است و بلند بلند اصطلاحاتی را که فقط خودش از آن‌ها سردر می‌آورد می‌گوید و خانمی کمی آن طرف‌تر از دکتر آنها را تایپ می‌کند.

سعی می‌کنم نگاهم با نگاه دکتر تلاقی پیدا نکند. به همسرم لبخند می‌زنم. دستگاه زیر دستان دکتر که روی شکمم حرکت می‌کند، جای زل زدن به مانیتور و تصدق چشم و گوش و دست فرزندم رفتن، چشمانم مدام بین صورت همسرم، سقف و اتاق ۱۲ متری و سرامیک‌های سفیدرنگ زمین می‌گردد؛ معذبم! کاش این اوقات اولیه و دلنشین را راحت‌تر می‌توانستم تماشایش کنم و حس مادری‌ام را از همین لحظه ابراز کنم.

همسرم که دستمال را جلویم می‌گیرد، سریع و بی دقت بدنم را پاک و لباسم را مرتب می‌کنم. از اتاق که بیرون می‌آییم مراجعه‌کننده بعدی بدون فوت وقت داخل می‌شود. گویی آقای دکتر وقت سرخاراندن ندارد.

نگاهی به دور و برم می‌اندازم، سرتاسر سالن انتظار مملو از مادران باردار، خانم‌هایی با سنین مختلف و تعداد کمی آقاست. صدای همسرم از پشت سرم می‌آید: «چقدر شلوغه. آره دیگه، دکتری که کارش خوب باشه و قابل اعتماد، این بود که اگه از یک ماه پیش وقت نگرفته بودم الان اینجا نبودیم.» تاملی می‌کنم و می‌گویم: «دفعه قبل راحت تر بودم. دکتر از پشت پرده معاینه می‌کرد.»

همسرم سری تکان می‌دهد و در جواب می‌گوید: «شلوغه خانم، مطباشون بخاطر کیفیت کارشون شلوغه. بشین من برم ماشین و بیارم.» می‌رود. چشمی می‌چرخانم و روی یکی از صندلی‌های سالن انتظار می‌نشینم. گویا فقط دو سه تا صندلی خالی است! روبه‌رویم تلوزیونی بزرگ، سمت راستم آبسردکن و سمت چپم خانم چادری جوانی نشسته است.

لیوان استیلم را از کیفم درمی‌آورم و همانطور نشسته کمی از آبسردکن پُرَش می‌کنم. به خانم کناری‌ام تعارف می‌زنم: «بفرمایید، آب نطلبیده مراده…» لیوان را می‌گیرد و می‌گوید: «مرادمون برآورده شه خانم دکتر کاربلد زیاد شه تو شهرمون.»؛ «شما هم معذبید؟». کمی از آب می‌نوشد و می‌گوید: «میگن دکتر محرم آدمه ولی خجالت که این چیزا رو نمی‌فهمه. البته دکتر خانم هم پیدا میشه ولی خیلی کمه. اگه کیفیت کارشم خوب باشه که دیگ معلوم نیست کی بهت وقت بده. همین جا هم بعد یک ماه تونستم بیام.»

لیوانم را پس می‌دهد و ادامه می‌دهد: «قبل شما هم که یه آقایی اجازه نداد خانمش بره داخل. گفت خانمم نگفته بود دکتر اقا است. می‌برمش تهران جایی که هم خانم باشه هم کارش خوب باشه». فکرم می‌چرخد حول این علت مهاجرت، این اجبار زجرآور! اجباری که با کاور «دکتر محرم آدم است» لابه‌لای مشکلات زنان در جامعه، گم شده است. جامعه‌ای که بخش اعظمی از بانوان آن‌ را زنان معتقد به دین و حجاب تشکیل می‌دهد؛ پارادوکسی عجیب در سطح شهر مذهبی ایران، شهر حصرت معصومه(س).

***

سونوگرافی دستگاه تصویربرداری است که امواج صوتی و فراصوتی را به بدن تابانده با این مکانیزم که اینقدر فرکانس و بسامد صوت بالاست که قابل شنیدن نیست؛ این امواج بدون هیچ‌گونه درد و ناراحتی برای بیمار و بدون ضرر امکان تصویربرداری از بدن بیمار را میسر می‌کند.

مشاهده قلب، رگ‌های خونی، کلیه‌ها، کبد و سایر اعضای بدن و در دوران بارداری مشاهده جنین جزو کاربردهایی است که امروزه سونوگرافی دارد.

در این روش تصویربرداری بیمار روی تخت دراز کشیده و پزشک مخصوص پس از قراردادن ژلی خاص روی بدن او برای یکنواختی نفوذ امواج صوتی، «مبدل»(پروب) را که با سیمی به دستگاه سونوگرافی متصل شده بر روی بخشی از بدن که تصویر برداری از آن نیاز است حرکت می‌دهد. تنها چیزی که بیمار در حین این تصویربرداری احساس می‌کند، لرزش حاصل از امواج صوتی و فراصوتی است که زیر «پروب» احساس می‌شود که گفته شده بی‌خطر است.

تفاوت این نوع تصویربرداری را می‌توان در نقش تخصص و تبحر دکتر در انجام آن دانست؛ در انواع دیگر تصویربرداری همچون سی تی اسکن، MRI و… یک عکس مانند دوربین عکاسی از قسمت مورد نیاز ثبت می‌شود اما در سونوگرافی پزشک باید مشاهده کند، بفهمد و سپس آنچه که فهمیده را مطابق با تخصص و تجربه به اصطلاحات علمی و تخصصی تبدیل و روی کاغذ ثبت کند؛ یعنی باید ضایعه را یافته، آن را در زاویه مطلوب مشاهده و روی مانیتور به تصویر بکشد.

به عبارت دیگر وجود یک دستگاه پیشرفته و خوب برای انجام سونوگرافی لازم است اما کافی نیست؛ برای یک سونوگرافی خوب در کنار دستگاه پیشرفته، حضور یک پزشک ماهر بیش از دیگر روش‌های تصویربرداری ضروری است. آنچه که به عنوان نتیجه سونوگرافی به بیمار تحویل داده می‌شود در واقع بهترین مشاهده از بین مشاهدات متعدد سونولوژیست است که به بهترین شکل ضایعه احتمالی را برای تصمیم‌گیری پزشک متخصص نمایش می‌دهد.

سونوگرافی به روش‌های معمولی، تخصصی، واژینال، کالر داپلر، سه‌بعدی، چهاربعدی و اکوکاردیوگرافی جنینی انجام می‌شود که بنا به نیاز بیمار با نظر پزشک صورت گرفته و زمان و هزینه هرکدام نیز متفاوت است. به طور معمول برای انجام یک تصویربرداری سونوگرافی نهایتا ۱۰ دقیقه زمان نیاز است که در موارد تخصصی به حدود ۲۰ دقیقه نیز می‌رسد. از آنجائیکه این نوع تصویربرداری بافت‌ها و اندام‌ها را به نمایش‌ می‌گذارد برای بررسی‌های استخوانی مناسب نیست.

تنها ۴۰ درصد سونولوژیست‌ها در قم زن هستند

یکی از کاربردهای مهم امروز سونوگرافی در کشور ما برای تشخیص‌های جنینی در دوره بارداری است. هر زن باردار حداقل در دوره بارداری خود چهار مرتبه باید سونوگرافی انجام دهد اما با این حال مادران پرخطر حتی نیازمند انجام هفتگی معاینات تشخیصی سونوگرافی برای تامین سلامت نوزاد هستند و عموما زنان باردار بیش از تعداد حداقلی پیش‌بینی شده سونوگرافی انجام می‌دهند.

طبق اعلام دانشگاه علوم پزشکی قم ۳۳ متخصص رادیولوژی به صورت تخصصی در بخش سونوگرافی در قم فعال هستند که نزدیک به ۴۰ درصد آنها را متخصصان زن تشکیل می‌دهند و این در حالی است که عمده مراجعات مربوط به استفاده از روش تشخیصی مربوط به زنان باردار است که عمدتا تمایل به انجام معاینات تخصصی توسط متخصص زن دارند. ضمن اینکه بخشی از معاینات تخصصی سونوگرافی همچون روش واژینال، داخلی است و متخصصان زن می‌توانند آن را انجام دهند.

البته نباید از این مساله غافل شد که از این تعداد متخصص حاضر در استان، تعداد اندکی مورد اقبال مردم هستند و همین امر جدا از مساله جنسیت، موجب شده که مردم در نوبت‌های طولانی مدت منتظر انجام معاینات تشخیصی باشند.

در سال ۹۷ نزدیک به ۲۴ هزار واقعه ولادت در شهر قم ثبت شده است و در صورتی که حداقل ۲۰ هزار مادر درگیر دوره بارداری شده باشند و در دوره بارداری آنها به ازای هر نفر پنج مورد سونوگرافی انجام شده باشد، در سال ۹۷ بالغ بر ۱۰۰ هزار سونوگرافی در شهر قم انجام شده است. با این فرض که ۳۳ متخصص در قم فعال هستند با چشم‌پوشی از اینکه بخشی از آنها تنها یک روز در قم حاضر می‌شوند، با توزیع برابر مادران باردار هرکدام باید در سال ۹۷ نزدیک به ۳ هزار سونوگرافی انجام داده باشند و این به جز بیماران عمومی دارای بیماری‌هایی چون تیروئید، کبد چرب و… است که تعداد قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهند. این در حالی است که در بررسی‌های انجام‌شده از دانشگاه علوم پزشکی قم و گفت‌وگو با برخی بیماران تنها اسامی تعداد انگشت‌شماری از این متخصصان مد نظر مادران باردار برای انجام معاینات تخصصی بارداری است و همین امر موجب تراکم مطب‌ها و مراکز معاینه می‌شود و بعضا انتخاب مردم مراجعه به متخصصانی خارج از استان است تا بتوانند از کیفیت کار بالاتری برخوردار شوند.

نوبت ۱۰ روزه برای ۱۰ دقیقه معاینه!

فاطمه پهلوانی که اوایل امسال فرزندش به دنیا آمده‌، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، با بیان اینکه اگر بخواهیم سونولوژیست زن در قم پیدا کنیم کار سختی است گفت: برای مراجعه به یک سونولوژیست خانم که کارش هم خوب باشد باید حداقل از ۱۰ روز قبل اقدام شود و در روز معاینه هم حداقل هر مادر باردار با وضعیتی که دارد باید سه چهار ساعت معطل شود این در صورتی است که در طولانی ترین‌ حالت ۱۰ دقیقه وقت معاینه است.

وی یکی از مشکلات قم را عدم پذیرش سونوگرافی در مراکز دولتی در روزهای تعطیل عنوان کرد و گفت: بیمارستان فرقانی به صورت شبانه روزی سونوگرافی انجام می‌دهد اما مراجعات را در روزهای تعطیل قبول نمی‌کنند و زمانی که من می‌خواستم سونوگرافی اورژانسی انجام دهم به من گفته شد که باید در بیمارستان بستری شوی.

این مادر قمی ادامه داد: وقتی که بستری شدم هم زمان زیادی معطل شدم تا چند نفر مثل من مراجعه برای انجام سونوگرافی داشته باشند و بستری شوند تا متخصص حاضر به انجام سونوگرافی شود.

وی گفت: به همین خاطر در دفعات بعدی رفتن به مراکز سونوگرافی تهران را ترجیح دادم چراکه زمان کمتری می‌گرفت.

پهلوانی خاطرنشان کرد: البته ما ابتدا چند دفعه به متخصصان زن مراجعه کردیم و اینقدر اذیت شدیم نهایتا به اجبار به متخصصان مرد مراجعه کردیم.

وزارت بهداشت سیاست‌گذار تخصیص سونولوژیست‌ به استان‌ها 

محمود پرهام معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم، در خصوص این مشکل، با بیان اینکه سیاست‌گذاری ورود متخصصان رادیولوژی به قم در اختیار استان نبوده و تصمیم‌گیر، وزارت بهداشت است اظهار کرد: با توجه به اینکه بیشتر استفاده سونوگرافی برای بارداری و مشکلات زنان است، به همین خاطر زنان مایلند که متخصصی که مراجعه می‌کنند هم زن باشد.

وی با تاکید بر اینکه طی دو سه سال اخیر سهمیه‌های جذب دولتی که از سوی وزارت بهداشت تخصیص می‌یابد جذب شده‌اند گفت: هرکسی با هر شرایطی بوده که خواسته در قم کار کند ما استقبال کردیم تا مشکل کمبود سونولوژیست‌ها کمتر شود؛ به عنوان مثال از متخصصان اتباع نیز پذیرش داشتیم و خواسته‌های آنها برای حضور در مراکز بخش خصوصی را اگر هم خارج از محدوده قانونی بوده تا جایی که امکان داشته برآورده کردیم.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم با اذعان به اینکه در دو سه سال اخیر متخصصانی که در مراکز دولتی دانشگاه جذب شدند همه زن بودند خاطرنشان کرد: اما بحث این است که برخی مواقع بار مراجعات ما با شرایط و حجم تربیت متخصصان متناسب نیست به طوریکه هم جمعیت در حال افزایش بوده و هم استفاده از سونوگرافی بیشتر شده است.

وی با اشاره به نیاز استاندارد یک مادر باردار به سونوگرافی در دوره بارداری اظهار کرد: برخی بیماران پرخطر ما در دوره بارداری به صورت هفتگی سونوگرافی انجام می‌دهند که نیاز هم است و باید کشش آن باشد و به همین خاطر گاهی این تعداد متخصص جوابگوی مردم نیست.

پرهام تصریح کرد: در گذشته در مواردی چون تیروئید و… شاید یک پزشک سالیانه ۲۰ درخواست سونوگرافی نداشت اما با دستورالعمل جدید استفاده از سونوگرافی به عنوان یک مسیر تشخیصی دقیق و سریع برای پیشگیری از رشد بیماری پیشنهاد شده است و به همین خاطر هر بیمار تیروئیدی که مراجعه می‌کند سونوگرافی برایش تجویز می‌شود.

آمار مشخصی از تعداد سونولوژیست‌ها در قم نداریم

محمدرضا قاسمیان مدیرگروه رادیولوژی دانشگاه علوم پزشکی استان قم هم در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم، ضمن خودداری از ارائه اطلاعات در خصوص تعداد متخصصان و مراکز فعال سونوگرافی این استان، دلیل این امر را تغییر مستمر تعداد متخصصان و ورودی و خروجی زیادی که در این بخش وجود دارد، عنوان کرد.

وی گفت: متخصصان به دلایل مختلف تردد به شهر دارند و ورود و خروج زیاد است به همین خاطر آمار مشخص نیست.

مدیرگروه رادیولوژی دانشگاه علوم پزشکی استان قم با اشاره به مشکل سونوگرافی این استان و کمبودی که در بخش سونوگرافی زنان وجود دارد تصریح کرد: این مسائل را ریز به ریز وزارت بهداشت در جریان است و مرتبا از سوی دانشگاه این مشکل به وزارتخانه منتقل می‌شود؛ اینکه شما بیایید گزارشی آماده کنید که در فلان مکان فلان‌ تعداد مراجعه‌کننده بود و برای مردم مشکل ایجاد شده بود اطلاعات دقیق و درستی نیست، چراکه شما تنها یک بخش را دیده‌اید و بزرگنمایی کرده‌اید.

وی با تاکید بر اینکه برنامه‌ریزی تامین نیرو و رفع مشکل کمبود در بخش‌های مختلف بر عهده وزارت بهداشت است افزود: باید فردی آگاه در این زمینه اطلاعات را برای شما تشریح کند تا شما در جریان ریز مطالب قرار بگیرید؛ ما می‌دانیم نهایتا شما به کجا می‌خواهید برسید اما بدانید همه بر این مسائل اشراف دارند و برنامه‌ریزی در این زمینه انجام شده است.

تفاوت‌ دریافتی بخش خصوصی و دولتی عامل فرار سونولوژیست‌ها

قاسمیان تصریح کرد: این مشکل کاملا واضح و مشخص است و دلایل برای همه مشخص شده و دولت هم در جریان است و برنامه ریزی شده تا در زمانی کوتاهی طی دو سه سال آینده مشکل رفع شود.

وی با تاکید بر اینکه ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها در این بخش چندین برابر شده است گفت: وقتی در بخش دولتی یک عددی به پزشک پرداخت می‌شود و در بخش خصوصی چندین برابر نصیب پزشک می‌شود معلوم است که سعی می‌کند از بخش دولتی خارج شود. سیستم از بالا معیوب است و مشکل دارد و به هر جایی می‌گوییم مشکل این است به رده بالاتر ارجاع می‌کند.

سمانه قربان‌پور هم یکی دیگر از مادران قمی است که یک ماه قبل دوقلوهایش به دنیا آمدند. وی جزو مادرانی بوده که بارداری پرخطر داشته و به همین خاطر حداقل ماهی دوبار باید سونوگرافی انجام می‌داده است.

این مادر قمی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس ضمن گلایه از مراجعه اجباری به متخصص سونوگرافی مرد در دوران بارداری می‌گوید: با توجه به اینکه هر ماه باید دوبار سونوگرافی انجام می‌دادم و متخصص‌های زن مراجعه‌کننده بسیار بالایی داشتند و نوبت‌های طولانی‌مدت می‌دادند و باید برای مراجعه به آنها از دو هفته قبل اقدام می‌کردم، مجبور بودم به متخصص مرد مراجعه کنم.

وی ادامه داد: حتی برای متخصص مرد هم باید از یک هفته قبل اقدام می‌کردم که نوبت بدهند و حتی زمانی که نیاز به معاینه اورژانسی داشتم دو سه روز طول می‌کشید که نوبتی برایم تعیین شود.

عدم پذیرش سونوگرافی در روزهای تعطیل

این‌ مادر قمی با تاکید بر اینکه برخی پزشکان قمی با سونولوژیست‌ها هماهنگ هستند و معاینه دیگر متخصصان را قبول نمی‌کنند و می‌گویند باید به کسی که من می‌گویم مراجعه کنید خاطرنشان کرد: این مساله مشکلم را دوچندان کرد چراکه بارها شد که سونوگرافی انجام داده بودم ولی پزشک متخصص آن را قبول نمی‌کرد.

وی ادامه داد: برخی پزشکان هم می‌گفتند فقط باید خودمان سونوگرافی را انجام دهیم و به همین خاطر باید هزینه بیشتری برای سونوگرافی پرداخت می کردم.

قربان‌پور یکی دیگر از مشکلات قم را فعال نبودن سونوگرافی ها در روزهای تعطیل عنوان کرد و افزود: فقط بیمارستان‌های دولتی در روزهای تعطیل سونوگرافی دارند که آن هم به صورت اورژانسی و در صورت بستری انجام می‌شود.

تعداد متخصصان پاسخگوی نیاز سونوگرافی استان نیست

البته معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم در بخشی از گفت‌وگو با خبرنگار فارس، با پذیرش این امر که تعداد متخصصان امروز پاسخگوی نیاز سونوگرافی استان نیست، افزایش نزدیک به سه برابری پذیرش دانشگاه‌ها در رشته رادیولوژی را یکی از راهکارهای وزارت بهداشت در خصوص رفع مشکل کمبود متخصصان سونوگرافی عنوان کرده است.

پرهام با تاکید بر ضرورت تربیت نیروی متخصص بومی گفت: ما تاکید داریم متخصصان بومی تربیت شوند چراکه نهایتا متعلق به این شهر هستند و از این شهر نمی‌روند ولی باقی متخصصان در نهایت یک روزی از شهر خارج خواهند شد.

مشکل قم توزیع معیوب رادیولوژیست‌هاست

با وجود گفته‌های مسؤولان دانشگاه علوم پزشکی قم، یکی از متخصصان زن با سابقه سونوگرافی قم که طی یکسال اخیر این شهر را ترک کرده و خواسته که نامش فاش نشود، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، مشکل کمبود سونوگرافی زن در قم را طور دیگری بیان می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه شناخته‌ترین کاربرد سونوگرافی در بارداری است گفت: اصولا هر بیماری که با دل‌درد وارد بیمارستان شود کاری که باید ابتدا انجام شود سونوگرافی است چه برسد به تشخیص‌های عروقی، اندامی، تیروئید. در مطب‌ها هم بیشتر بیماران، زنان باردار و عموما زنان مشکوک به بیماران زنانگی هستند.

این متخصص سونوگرافی ادامه داد: در بخش رادیولوژی در قم که یکی از بخش‌های آن سونوگرافی هست کمبودی نداریم و سرانه جمعیتی قم را جواب می‌دهد؛ مشکل قم بحث رادیولوژیست خانم است. به عبارت دیگر مشکل، توزیع رادیولوژیست است، توزیع درست نبوده و معیوب است و همه به جاهای خاصی چسبیدند و کمبودها اینگونه خود را نشان می‌دهد.

وی با تاکید بر اینکه اگر یکسری مزیت‌ها ایجاد شود بسیاری از رادیولوژست‌ها از شهرهای اطراف به قم می‌آیند خاطرنشان کرد: امثال من سال‌ها از تهران به قم می‌آمدند تا در این شهر کار کنند اما اینقدر ما را اذیت کردند که عطای این کار را به لقایش بخشیدیم.

این متخصص سونوگرافی گفت: من سال‌ها در قم در حوزه رادیولوژی و سونوگرافی در بخش دولتی و خصوصی کار کردم و جزو باسابقه‌های این بخش در این شهر بودم اما اینقدر سیستم من را اذیت کرد که این شهر را رها کردم و رفتم، در صورتی که پزشکان متخصص در رشته‌های دیگر در قم، هنوز با من در ارتباط هستند و بیمار را برای من می‌فرستند.

برخی از نبود سونولوژیست‌ زن در قم سود می‌برند

وی اذعان کرد: واقعیت قضیه این است که هر گروه تخصصی بزرگانی در هر شهری دارد که مسوولیت برنامه‌ریزی را بر عهده دارند و اکیپ خاصی هم برنامه‌ریزی گروه رادیولوژی را انجام می دهند که با دانشگاه مرتبط هستند و این گروه حلقه ارتباط رادیولوژیست‌ها با دانشگاه هستند. افرادی می‌دانند که اگر رادیولوژیست زن به قم بیاید و کار کند اقبال به سمت کار آنها کم می‌شود و آنها در اینکه زن رادیولوژیست در قم نباشد ذی‌نفع هستند.

این متخصص سونوگرافی اضافه کرد: به همین خاطر این فضا موجب می‌شود دانشگاه هم تصمیماتی را در این بخش بگیرد؛ من در زمانی که کار می‌کردم با معاون درمان فعلی مشکلی نداشتم و بسیار با رادیولوژیست‌ها همکاری داشتند و اذعان به این مشکل داشتند اما دانشگاه مجبور بود مسیر خواست گروه را پیگیری کند.

از قم به خور رفتند

وی با تاکید بر اینکه از سالی که من به قم آمدم و برگشتم به جرات می‌توان گفت ۱۲ متخصص سونوگرافی به قم آمدند و نتوانستند کار کنند و رفتند، به اسامی تعدادی از متخصصان زن سونوگرافی که طی سال‌های اخیر از قم رفته‌اند اشاره کرد و گفت: چرا باید کسی قم را در مرکز کشور و نزدیک به تهران رها کند و به شهرهایی چون خور، بهبهان و… برود؟ مشکل اینجاست که اینقدر سیستم آنها را اذیت می‌کند که ترجیح می‌دهند شهری دورافتاده باشند تا طرحشان تمام شود و سپس برگردند.

فشار بر سونولوژیست‌های زن آنها را از قم فراری داده است

این متخصص سونوگرافی گفت: برخورد با ما به گونه‌ای بود که با وجود اینکه از یک شهر دیگر به قم می‌آمدیم اکثر شیفت‌های بیمارستان‌های دولتی برای ما گذاشته می‌شد ولی کسانی که در قم بودند در هفته یک نیم روز در بیمارستان دولتی حضور پیدا می‌کردند؛ خب چرا این کار را انجام دهیم و به همین خاطر ترجیح دادم به تهران برگردم و اینجا در مطب خودم با آرامش کار کنم.

وی ادامه داد: کار دولتی درآمدی برای متخصص ندارد و ما برای اینکه حسن نیت نشان دهیم در ازای کار بخش خصوصی در مراکز دولتی هم کار می‌کنیم پس باید یک برابری در این میان وجود داشته باشد. در قم نیروی ثابت کار دانشگاه یک دهم نیروی طرح، کشیک می‌دهد در حالی که این نسبت در بقیه شهرها برابر است. اگر این مشکل نبود متخصصانی که مطب‌هایی همیشه پر از بیمار داشتند چرا باید این شهر را رها کنند و بروند.

این متخصص سونوگرافی با تاکید بر اینکه ما تنها چیزی که می‌خواستیم آرامش بود اما در قم به اشکال مختلف به متخصصان سونوگرافی اجحاف شد تصریح کرد: البته ناگفته نماند در قم امکانات خوبی در اختیار متخصصان قرار می‌گیرد و حمایت‌های دانشگاه کافی است اما از نظر برنامه‌ای فشار زیادی روی متخصصان رادیولوژی است.

وی خاطرنشان کرد: این بازی‌ها در قم حل‌شدنی نیست؛ اگر دانشگاه دوست دارد کاری برای حل مشکل سونوگرافی قم انجام دهد به نیروهای طرحی زنی که در حال حاضر فعال هستند اجازه فعالیت در مطب دهند که با همین کار مشکل حل خواهد شد. بسیاری از متخصصان حاضرند پولی از بخش دولتی نگیرند اما یک یا دو روز در هفته بتوانند در مطب کار کنند؛ در بسیاری از شهرها با متخصصان کنار آمدند اما در قم اینطور نیست. ما در حال حاضر ۴ متخصص زن سونوگرافی داریم که کشیک شب هستند و اجازه کار ندارند که اگر اجازه کار داشته باشند بخش زیادی از مشکل شهر حل خواهد شد.

اما، پرهام در واکنش به این مساله با اشاره به تسهیل شرایط لازم برای راه‌اندازی روش تشخیصی سونوگرافی در مطب متخصصان زنان برای کاهش مشکل کمبود سونوگرافی زنان افزود: با اینکه این مساله شاید مشکل قانونی داشته باشد اما بعضا این امکان فراهم شده تا مردم با دردسر کمتری فراهم شوند.

وی تصریح کرد: در بخش رادیولوژی در تمام شهرها مشکل داریم و همه به دنبال جذب حداکثری متخصصان این بخش هستند؛ با شرایط پذیرشی که ایجاد شده در سال های آینده مشکل رفع خواهد شد.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم با بیان اینکه ۱۹ متخصص سونوگرافی مرد و ۱۴ متخصص سونوگرافی زن در قم فعال هستند گفت: اکثر این متخصصان از تهران به قم می‌آیند و شرایط برای متخصصان زن فراهم شده که قم بمانند و خدمات به مردم بدهند.

آماده جذب سونولوژیست‌های زن با هر شرایطی در قم هستیم

پرهام با تاکید بر اینکه هر شرایطی لازم باشد فراهم می‌کنیم تا مشکل کمبود متخصصان رادیولوژی و سونوگرافی در قم حل شود افزود: ما آماده هستیم هر متخصصی متقاضی فعالیت در قم است هر امکانات و شرایطی نیاز داشته باشد فراهم کنیم تا در قم کار کند.

وی با اشاره به وضعیت مراکز دولتی سونوگرافی تصریح کرد: تلاش شده نیروهایی که جذب می شوند کمبود نیرو در مراکز دولتی را کمتر کنند و از دیگر متخصصان هم که در قم مطب دارند کمک گرفتیم که در مراکز دولتی خدمت ارائه دهند.

پرهام با اشاره به مراجعه بیماران از شهرهای مجاور به قم تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلاتی که ظرفیت خدمات‌دهی به شهروندان را کم کرده مراجعه بیماران شهرهای مجاور همچون ساوه، دلیجان و… به قم است.

وی افزود: قبول داریم برخی متخصصانی که اسم و رسم بیشتری دارند نوبت‌های طولانی مدت می‌دهند اما در مجموع اگر کسی نیاز به انجام سونوگرافی داشته باشد متخصصانی هستند که نوبت‌ با زمان کمتری بدهند.

براساس استفتائات انجام شده از عموم مراجع تقلید انجام معاینات برای زنان توسط متخصصان و پزشکان مرد در صورت ضرورت و نبود متخصص زن مجاز است. در جلد سوم استفتائات امام خمینی(ره) در خصوص حکم مراجعه زن به پزشک مرد یا رادیولوژی، سونوگرافی و… توسط مردان با وجود پزشک زن آمده است: «اگر ضرورت دارد مراجعه به مرد مانع ندارد، ولی بدون ضرورت با وجود دکتر زن به مرد مراجعه نکنند.»جواز شرعی  مراجعه زنان به متخصص مرد درصورت نبود پزشک زن

همچنین در اجویه الاستفتائات مقام معظم رهبری این حکم چنین آمده است: «اگر معاینه و درمان منوط به نظر و لمس حرام باشد جایز نیست مگر در صورتی که مراجعه به پزشک زن حاذق و متخصص غیرممکن باشد.»

نظر آیت‌الله سیستانی نیز در این خصوص به این شرح است: «این معاینه اگر مستلزم نگاه یا لمس حرام است با بودن متخصص زن جایز نیست مگر اینکه به متخصص زن در انجام صحیح کار اعتماد نباشد.»

آیت‌الله مکارم شیرازی نیز این حکم را چنین بیان می‌کند: « در صورتی که پزشک هم جنس به قدر کافی وجود داشته باشد و احساس ضرورتی به غیر هم جنس نشود به غیر هم جنس در جایی که مستلزم نظر و لمس حرام است، جایز نیست.»

جدا از مساله کمبود متخصصان سونوگرافی و مشکل نبود تعداد کافی سونولوژیست‌های زن در قم، همچنین بیماران قمی از عدم پذیرش سونوگرافی در مراکز دولتی در روزهای تعطیل گلایه‌ دارند در صورتی که معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم در گفت وگویی با خبرنگار فارس در تاریخ ۲۵ مرداد امسال عنوان کرده که دو بیمارستان شهید بهشتی و حضرت معصومه(س) به صورت شبانه روی در طول هفته پزشک سونوگرافی دارند و در موارد اورژانسی بیماران حتی در روزهای تعطیل می توانند با مراجعه به این دو بیمارستان سونوگرافی مورد نیاز را انجام دهند.

طبق گفت‌وگویی که خبرنگار فارس با برخی بیماران در مراکز سونوگرافی قم انجام داده است، سونوگرافی اورژانسی در مراکز دولتی در روزهای تعطیل تنها در صورتی انجام می‌شود که بیمار بستری شده باشد؛ مساله‌ای که معاون دانشگاه علوم پزشکی آن را تایید کرده است.

سونوگرافی مراکز دولتی تنها به بیماران بستری خدمت می‌دهند

پرهام با بیان اینکه اکثر سونوگرافی‌ها اورژانسی نیستند و تفاوتی نمی‌کند که امروز یا ۱۰ روز بعد انجام شود خاطرنشان کرد: با این حال برخی بیماران استرس بیماری را دارند و به دنبال این هستند که در حداقل زمان سونوگرافی برای آنها انجام شود که این تراکم مراجعات ایجاد می‌کند.

وی در خصوص عدم خدمات‌رسانی اورژانسی سونوگرافی مراکز دولتی در روزهای تعطیل گفت: این متخصصان برای مرکز فرقانی و شهید بهشتی در نظر گرفته شده‌اند که باید کل بیمارستان‌های شهر را پوشش دهند و نمی رسند که بخواهند هر مورد سونوگرافی را انجام دهند و فقط در صورتی که بیمار وضعیت اورژانسی داشته و در بیمارستان بستری شود سونوگرافی برای او انجام می‌شود.

معاون دانشگاه علوم پزشکی قم اضافه کرد: چیزی به عنوان سونوگرافی اورژانسی نداریم به همین خاطر در روزهای تعطیل برای بیماران بستری سونوگرافی انجام می‌شود.

ممنوعیت دریافت وجه سونوگرافی توسط متخصصان زنان و زایمان

براساس دستورالعملی که سال ۸۷ از سوی معاونت درمان وزارت بهداشت ابلاغ شده، انجام سونوگرافی توسط متخصصان زنان و زایمان با کسب تاییدیه‌های لازم در صورتی مجاز است که در تابلو درج انجام سونوگرافی صورت نگرفته، بیماران ارجاعی از سایر پزشکان پذیرش نشوند و تفسیر و گزارش سونوگرافی ارائه نشده و وجهی دریافت نشود و سال ۹۶ هم بخشنامه مجددی ابلاغ شد که استفاده از دستگاه سونوگرافی در مطب‌ متخصصان زنان را برای تامین نیاز و به عنوان ابزاری کمک‌تشخیصی بدون اخذ وجه دانسته و این درحالی است که در حال حاضر نه‌تنها تقریبا هیچ‌یک از این الزامات رعایت نمی‌شود بلکه وجهی بیش از مراکز سونوگرافی تخصصی نیز در مطب پزشکان متخصص زنان و زایمان از بیماران دریافت می‌شود.

با این وجود مردم حاضرند که هزینه اضافی بپردازند و نیاز تشخیصی بیمارشان رفع شود منوط به اینکه زمان زیادی معطل اخذ نوبت معاینه نبوده و پزشک و متخصصی متبحر و هم‌جنس معاینات را برای آنها انجام دهد و به همین خاطر است که با وجود اینکه اخذ وجه در مطب پزشکان متخصص زنان و زایمان، آن هم حتی بیش از نرخ و تعرفه مصوب تخلف محسوب می‌شود، مردم تاکنون شکایتی در این خصوص در دانشگاه علوم پزشکی ثبت نکرده‌اند.

***

کتاب را روی میز می‌گذارم و به همسرم می‌گویم: «اینبار پیش یه خانم دکتر وقت بگیر هرطوری هست». سرش را تکان می‌دهد، تلفن را برمی‌دارد و شماره می‌گیرد. بوق اول… بوق دوم… بوق سوم…«شما با مرکز آموزشی درمانی کامکار-عرب نیا تماس گرفته‌اید، لطفا در صورت اطلاع، داخلی مورد نظر را شماره گیری نمایید» پس از شماره‌گیری‌های فراوان مشخص می‌شود سونوگرافی ندارند. تلفن را قطع می‌کند و نگاهی مهربان به من می‌اندازد و دوباره شماره می‌گیرد.

بوق اول… بوق دوم… بیمارستان حضرت ولی عصر (عج) هم سونوگرافی ندارد. دوباره تماس… منشی مطب یکی از متخصصان مرد سرشناس سونوگرافی می‌گوید: «اگر اولین بار است که می‌خواهید وقت برای سونوگرافی بگیرید اولین نوبت ۱۳ مهر است. نوبت ساعت ۶٫۵ عصر هست ولی وقت معاینه شما ۶٫۵ نیست حدود دو ساعت باید منتظر باشید بعد معاینه انجام می‌شود».

همسرم با چشمانی نگران تلفن را می‌گذارد و می‌گوید : «دیر بود، باید زودتر باشه.» این بار شماره مرکز MRI و رادیولوژی را می‌گیرد که جواب می‌شنود: «برای سونوگرافی بارداری معمولی برای فردا آقای دکتر داریم. فعلا دکتر خانم نداریم. هفته آینده چهارشنبه تماس بگیرید اگر قرار بود دکتر خانم داشته باشیم، همان روز نوبت داده می‌شود.»

باز هم گوشی را قطع می‌کند و رو به من با صورتی نگران می‌گوید: «همین آقای دکترو نگیرم؟» سرم را به نشانه منفی تکان می‌دهم و می‌گویم بیمارستان شهید بهشتی را بگیرد. بوق اول… بوق دوم… بوق سوم… بوق چهارم… می‌گویند: « نوبت سونوگرافی برای بیماران بیرون نمی‌دهیم، فقط برای بیماران بستری بخش، معاینه انجام می‌شود. کلا در بیمارستان بیماران سرپایی برای سونوگرافی پذیرش نمی‌شوند.

یکی از آشنایان برای یکی از متخصصان زن سرشناس با استفاده از نرم‌افزار تلفن همراهش وقت گرفته بود. به همسرم یادآوری کردم و سریع برای نصب نرم‌افزار اقدام کرد؛ شماره تماس و مشخصاتم را ثبت کرد. گفت: «نوشته که دایره‌های سفید قابل ثبتند اما تا ۱۰ روز دیگه هیچ دایره‌ای سفید نیست!»

ناامید کتابم را برمی‌دارم و به سمت اتاق می‌روم صدای همسرم می‌آید که این‌بار از بیمارستان علی‌بن‌ ابیطالب(ع) وقت می‌خواهد و صدایی از پشت تلفنِ روی اسپیکر می‌گوید: «نوبت سونوگرافی فقط حضوری ثبت می‌شود؛ نوبت‌های فعلی هم برای هفته آینده است.» چهره‌اش باز شد، سریع پرسید که برای متخصص زن وقت می‌خواهند که جواب اپراتور بازهم ناامیدش می‌کند: «تمام متخصصان بیمارستان هم مرد هستند.»