شهر بیست/ سرویس فرهنگ و هنر _ وجیهه غلامحسین‌زاده: روبه‌روی گنبدش می‌ایستم، انگار که روی شانه‌هایم دوبال سبز شده باشد، ارتفاع گرفتم و حالا درست مقابل گنبد ایستادم و دارم نگاهش می‌کنم. پرچم سبز زیبای گنبد امام رئوف توی هیاهوی باد می‌رقصد و زیباییش دل آدم را می‌برد. سرم را که برمی‌گردانم جلوی ضریح ایستادم، مضجع شریفش بدون هیچ پوششی مقابل من است، درست شبیه همان خواب‌هایی که گاهی مادرم تعریف می‌کند. چشم که بر هم می‌زنم، نشستم توی حیاط حرم بانوی کرامت(س)، کمی دورتر از صحن آینه، گوشه‌ای نشستم و نگاهم می‌چرخد بین رنگارنگ کاشی‌ها و پرواز کبوترها و اشک زائرها.

وارد اینجا شدن اذن ورود می‌خواهد. اذن ورود از «خورشید» و «خواهر خورشید»، اینجا نمایشگاه عکس «خواهر و خورشید» است که هر گوشه‌اش دستت را می‌گیرد و می‌برد به حرم امام رئوف و کریمه اهلبیت(س). انگار که یک جا به زیارت هر دو رفته باشی. عکس‌هایی که گاهی کاشی‌های قدیمی حرم را به تصویر کشیده است و گاهی هم دست‌هایی که سر عجز و ارادت به ضریح وصل شده است. عکس‌هایی که همگی حاصل هنر امیرحسامی نژاد عکاس قدیمی و با سابقه قمی است که به همین عکس های حرمش در کشور شناخته شده است.

آن‌طور که این هنرمند عکاس قمی می‌گوید نمایشگاه عکس «خواهر و خورشید» متشکل از ۵۰ قطعه عکس از نماهای معماری، ابنیه تاریخی و نماهای هوایی حرم حضرت معصومه(س) و امام رضا (ع) است که از تاریخ ۵ مردادماه در نگارستان اشراق برپا شد.

*نقطه عطف ۲۰ سال عکاسی

عکس‌های حرم این عکاس قمی در بین عکاسان کشور شهره است و همه او را به عنوان یک عکاس مذهبی می‌شناسند و حالا معتقد است در طول ۲۰ سال کار حرفه‌ای در حوزه عکاسی، آن ساعات و لحظه‌هایی که افتخار حضور در اعتاب مقدس عراق، ایران، سوریه و همچنین سرزمین وحی داشته‌، برایش از هر افتخاری بالاتر بوده است.

از زیباترین لحظه‌هایی که در عکاسی‌های حرم تجربه کرده است که می‌پرسم، می‌گوید: «عکاسی از مراحل ساخت ضریح مطهر سیدالشهدا(ع) و انتقال آن به کربلای معلی و همچنین مراحل نصب ضریح مطهر در حرم امام حسین(ع) و نیز نصب ضریح مطهر امامین عسکریین(ع) از جمله توفیقات فراموش نشدنی سال‌های فعالیت عکاسی من بوده است».

حسامی نژاد حالا عکاسی از حرم ۱۱ امام را در کارنامه کاری خود دارد، افتخاری که آرزوی بسیاری از عکاسان است اتفاقی که با عکاسی از حرم امام رضا(ع) کامل شد:  «هماهنگی های لازم برای عکاسی از حرم امام رضا(ع) سخت تر بود اما در چند سال اخیر با همکاری شبکه امام رضا(ع)، مشکل تا حدودی حل شد و با همکاری آستان قدس رضوی و آستان حضرت معصومه(س) توانستم تصاویری از این حرم‌های مطهر در معرض دید علاقه‌مندان بگذارم».

غفلت از حرم کریمه اهلبیت(س) در شهر کریمه اهلبیت(س)

عکس‌هایی که هر کدام مخاطب را به صحن و سرای امام رئوف و کریمه اهلبیت(س) می‌برد، بی‌راهه نگفته‌اند که هرچه از دل برآید بر دل می‌نشیند، از حال و هوای ثبت عکس‌هایش که می‌پرسم، می‌گوید: «من را در کشور به عنوان یک عکاس مذهبی می‌شناسند و این از الطاف ائمه(ع) به بنده است، همیشه حین عکاسی حتما با وضو هستم و زمانی که برای عکاسی به حرم، صحن یا روضه منوره ای مشرف می‌شوم،  از قبل زاویه‌ها و ساعاتی را که قرار است عکاسی کنم، انتخاب می‌کنم و حتی نوع سوژه را هم انتخاب و در واقع از قبل، همه چیز را در ذهنم نقاشی می‌کنم و فقط هنگام عکاسی آن را با دوربین ثبت می‌کنم.»

آن‌طور که حسامی نژاد گفته در انتخاب عکس‌های نمایشگاه «خواهر و خورشید» به نمایش گذاشتن زیبایی‌های حرم، اولویت اول را در معیارهای انتخابش داشته، به طوری که کمتر سراغ عکس‌های هنری و عکس‌هایی که عموم عکاسان به عنوان عکس با نگاه عکاسانه به آن نگاه می‌کنند، رفته است.

به اعتقاد وی، در ثبت عکس‌هایی که در این نمایشگاه به تصویر کشیده شده بیش از آن‌که به جنبه هنری آن متمرکز شده باشد، نگاه به آرایه‌های معماری و حضور زائران در فضای معنوی حرم‌های مطهر رضوی و آستان حضرت معصومه(س) بیش از همه مورد توجه بوده است تا زیبایی‌های برخاسته از هنرهای تجسمی که هنرمندان ایرانی در آن زبانزد هستند نمایش داده شود.

آن‌طور که حسامی‌نژاد می گوید ایده برگزاری این جشنواره از دغدغه‌ای آمده که او همیشه داشته است: «یک دغدغه جدی که همیشه داشتم و دارم این است که در ادارات و مکان های عمومی و هتل های قم معمولا عکسی از حرم حضرت معصومه(س) نمی‌بینیم و اگر باشد عکس های قدیمی است. به بهانه‌های مختلف با جذب اسپانسر به دنبال این بودم که بخش خصوصی برای هدیه‌های خود از عکس‌های حرم حضرت معصومه(س) استفاده کند و یکی از بهانه‌های برگزاری این نمایشگاه، این بود که یک سری از مدیران و روابط عمومی‌ها را دعوت کنیم که ببینند این مجموعه عکس وجود دارد و برای ادارات خود از این عکس ها استفاده کنند».

به گفته این عکاس قمی، بعضی ادارات استان برای هدیه از صنایع دستی استان‌های دیگر استفاده می‌کنند و این ایراد به مدیران ما و حتی به من عکاس هم وارد است که آثار خود را به درستی ارائه نکردم. حتی در مجموعه عکس‌هایی که درباره ایران وجود دارد، معمولا هیچ عکسی از قم وجود ندارد و یا بسیار به ندرت وجود دارد و این نقطه ضعف بزرگی برای عکاس و مدیر قمی است.

*جای خالی حمایت مؤسسه‌های فرهنگی و هنری

حسامی نژاد اما می‌گوید برای برگزاری این نمایشگاه به جای حمایت مؤسسات فرهنگی و هنری، مورد حمایت یک بخش خصوصی تجاری قرار گرفته است. به گفته وی، وقتی مؤسسات فرهنگی و هنری به خوبی از هنرمندان حمایت نمی‌کنند، کسانی هستند که از مجتمع‌های تجاری و بخش خصوصی جور این نهادها را می‌کشند. در برگزاری این نمایشگاه هم، آقای عرب‌نژاد مدیر مجموعه «سرای بی‌نظیر» اسپانسر شد و از همه لحاظ دست ما را از انتخاب سایز عکس و نوع چاپ گرفته تا سایر هزینه‌های برپایی نمایشگاه باز گذاشت.

آن‌طور که این هنرمند قمی گفته است، یکی از دلایلی که هنرمندان دیر به دیر نمایشگاه برگزار می کنند نبود اسپانسری است که دست هنرمند را باز بگذارد و اجازه بدهد که هنرمند فکر و ایده خود را به طور کل اجرا کند. در این نمایشگاه اما به طور کامل این اتفاق افتاد و حتی اسپانسر نمایشگاه تمامی عکس‌ها را خریداری کرد و از بعضی از عکس ها هم با توجه به استقبال مردم ۳ تا ۴ سری به فروش رفت.

استقبالی که حسامی نژاد از آن سخن می‌گوید تا حدی بود که این نمایشگاه ۳ بار تمدید شد و تا شروع محرم برپا ماند، استقبالی که او هم انتظارش را نداشته و می‌گوید: انتظار این را داشتم که مردم با این سوژه ارتباط برقرار کنند اما اصلا فکر نمی‌کردم که این سطح از استقبال از سوی هنرمندان و مدیران و مردم قم را به همراه داشته باشد. ما حتی از شهرهای دیگر هم دعوت شدیم که این نمایشگاه را در شهرهای دیگر هم به نمایش بگذاریم که همه این‌ها از الطاف خود امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) است و نگارستان اشراق برای تمدید مدت نمایشگاه بسیار همکاری کرد و چند نمایشگاهی را که در نوبت اکران بودند، به تعویق انداخت.

استقبالی که نشان می‌دهد جاذبه این خانواده همه معادله‌ها را برهم می‌زند و دل‌ها را مال خود می‌کند. نشانه اش هم همان اشک‌هایی است که حسامی نژاد از آن سخن می گوید: «در طول مدت برگزاری نمایشگاه بارها دیدم که بازدیدکنندگان درمقابل تصاویر حرم اشک می‌ریزند و خیلی از آنها می‌گفتند که با این نمایشگاه به زیارت امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) رفته اند. این بزرگترین دستمزد برای من و بالاترین افتخار است».