شهر بیست/ سرویس فرهنگ و هنر _ وچیهه غلامحسین‌زاده: از سی‌ویکم مرداد ماه بود که بخشی از یک رویداد بین المللی در قم کلید خورد و زنگ جشنواره فیلم کودک و نوجوان همزمان با کشور در قم هم به صدا در آمد.

پنج روز پرنشاط از حضور کودکان و نوجوانان و تماشای فیلم‌های به روزی که در ژانر کودک و نوجوان ساخته شده بودند آن هم در منطقه ای از شهر قم که معمولا از امکانات هنری و فرهنگی بهره مند نمی‌شود اتفاق بزرگی بود که توجه‌ها را به خود جلب کرد.

کودکان و نوجوانان شالوده اصلی همه بخش‌های این جشنواره را تشکیل می‌دادند به طوری که هم مخاطبان جشنواره، هم داوران و هم عمده مهمانان خاص این جشنواره همه از کودکان و نوجوانانی بودند که به عنوان یکی از معدود رویداد فرهنگی، هنری و سینمایی جدی گرفته می‌‌شدند.

داوری فیلم‌ها توسط همین رده سنی از کودکان و نوجوانان اتفاق جالب و نویی بود که تحسین بسیاری از منتقدان سینمایی و فعالان این عرصه راه به همراه داشت. اتفاقی که علاوه بر افزایش حس مسئولیت پذیری در نوجوانان و کودکان، آنها را با ادبیات فیلم آشنا می‌کند و چه بسا در سال های نه چندان دور از میان همین داوران، هنرمندان برجسته‌ای وارد عرصه هنر و سینما شوند.

تجربه ای آموزنده

آرمین عدنانی یکی از همین داورانی است که شاید بتوان آینده درخشانی را در عرصه سینما برای وی تصور کرد. او که حالا ۱۲ سال سن دارد از ابتدای جشنواره فیلم فجر به تماشای ۱۰ فیلم اکران شده نشسته است و معتقد است که فیلم«غرغرو وارد می‌شود» به خاطر رنگ و لعاب خوب فیلم، موسیقی متن فیلم و نوع انیمیشن‌سازی بهترین فیلم جشنواره بوده است.

وی که سابقه بازی در یک فیلم کوتاه را دارد، این دوره را دومین دوره حضور خود در جشنواره و اولین تجربه داوری نامیده و در مورد فضای جشنواره هم می گوید: جشنواره فضای گرمی داشت و احساس بسیار خوبی داشتیم که با رنگ هایی که در دست داشتیم نسبت به فیلم ها اظهار نظر می‌کردیم و در کل تجربه خوبی را در این چند روز کسب کردیم.

حنانه ابراهیمی از دیگر داوران نوجوان این جشنواره است که ۱۵ سال دارد و معتقد است فیلم‌های خوبی در جشنواره به نمایش گذاشته شد و به تبع داوری بسیار سخت بود و از سمت دیگر اهمیت موضوع کودکان و نوجوان که از مهم اقشار جامعه هستند نیز بر اهمیت داوری و درستی آن افزوده بود.

ابراهیمی که پیش از این سابقه بازیگری را در کارنامه خود دارد، حضور در تیم داوری را اولین تجربه داوری خود عنوان کرده و می گوید: از بین ۱۰ فیلم اکران شده، فیلم «۲۳ نفر» را به دلیل محتوای آموزنده و ترکیب متناسبی از طنز و تلخی را به عنوان بهترین فیلم این جشنواره انتخاب می‌کنم.

محمدامین اصغری هم در این انتخاب با ابراهیمی هم نظر است و معتقد است بازی ها در فیلم «۲۳ نفر» بسیار طبیعی و متناسب بود.

او که در پایه نهم مشغول به تحصیل است معتقد است جشنواره فضای بسیار خوبی داشته است و خود تیم داوری اطلاعات و تجریبان بسیار خوبی را از برگزاری مسابقات کسب کرده اند.

مهشید فرد هم که کلاس‌های بازیگری را در محیط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان گذرانده، معتقد است: استفاده از کودک و نوجوان به عنوان داور در این جشنواره که به نام خود آنهاست اتفاق بسیار خوبی بود.

او که فیلم «جزیره گنج» را به عنوان فیلم منتخب خود نام می‌برد دلیل این انتخاب را خلاقیت در ارائه داستان فیلم می‌داند.

زمینه هنری شرط انتخاب داوران

اکرم مهدی زاده که مسئولیت انتخاب تیم داوران جشنواره را برعهده داشته است در رابطه با معیارهای انتخاب داوران می گوید: به این دلیل که رویکرد این جشنواره کودک و نوجوان بود، کودکان ۹ تا ۱۵ سال برای داوری انتخاب شدند و بیشترین معیار انتخاب، قدرت تحلیل بچه‌ها بود. از بین کسانی که در کلاس های کانون شرکت کرده بودند، سنجشی انجام شد و نوجوانانی که فن بیان و قدرت تحلیل بیشتری داشتند انتخاب شدند چراکه می‌توانستند در روند انتخاب، تصمیم بهتری بگیرند.

این داوران پیشینه هنری داشتند و برای کسب مهارت وارد حوزه هنر شده بودند و بعضی از آنها تجربه بازیگری داشتند. این را مسئول انجمن نمایش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان قم گفته و می‌افزاید: بچه‌ها در این روزها ۱۰ فیلم دیدند اما غالب فیلم ها، رضایت داوران کودک و نوجوان را جلب نکرده بود چرا که عنوان می کردند که چندان با سن بچه ها هماهنگ نبوده است و بیشتر انیمیشن های خارجی، توجه آنها را به خود معطوف کرده بود.

به گفته وی، نقد داوران این بود که در بعضی فیلم‌ها محتوای متناسب با سن و سال کودک و نوجوان وجود نداشت، با این حال اما بهترین فیلمی که انتخاب کردند «۲۳ نفر» بود؛ این فیلم در ژانر دفاع مقدس قرار داشت و از نظر مضمون و فرم و محتوا مورد رضایت بچه‌ها بود. «داستان باغ جادویی» که انیمیشن خارجی بود هم مورد علاقه بچه ها بود که لطافت و دوست داشتن را بیشتر به تصویر می‌کشید و حائز رتبه دوم شد و «جزیره گنج» هم به عنوان  فیلم سوم  انتخاب شد که آن هم ژانر دفاع مقدس داشت و داوران روند داستانی این فیلم را دوست داشتند.

مهدی زاده در رابطه با فیلم هایی که با نقد داوران کودک و نوجوان همراه بود نیز تاکید کرد: انیمیشن «جوانمردان» هم با اینکه فضای انیمیشن بود اما باز هم محتوای خشن زیادی را  به همراه داشت و مورد علاقه بچه ها نبود. انیمیشن «بنیامین» هم رای بچه ها را جلب نکرده بود چراکه دوبله با زیرنویس هماهنگ نبود به این خاطر که بچه ها به زبان انگلیسی آشنایی داشتند و متوجه می‌شدند که این دو باهم هماهنگ نبوده و احساس می‌کردند که این موضوع بی احترامی به آنها بوده است.

آموزش داوری در قبال داوری

سید امیر طباطبایی هم انتخاب داوران از بین کودکان ونوجوانان را اتفاق بسیار مثبتی ارزیابی کرده و اعتقاد دارد جشنواره داوری‌های مختلف دارد اما مهم‌ترین بخش داوری این جشنواره بخشی است که داوران کودک و نوجوان فیلم‌ها را انتخاب می‌کنند. برای فیلمسازان انتخاب این داوران خیلی مهم است چرا که مخاطب اصلی این فیلم ها همین رده سنی هستند و بچه ها مشخص می‌کنند که فضای ترسیم شده در کدام فیلم با ذهنیت این رده سنی نزدیک‌تر است.

فیلمساز و کارشناس مرکز سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان کشور با بیان اینکه در استان ها یک گروه ۱۵ نفره داوری متشکل از دختر و پسر از بین تعداد انبوهی غربالگری شدند و از بین این افراد ۱۵ داور اصلی و ۵ نفر علی البدل انتخاب شدند و چون این تجربه انتخاب داوران از بین بچه ها برای اولین بار درقم برگزار می‌شود، ایده هایی برای دوره های بعدی جشنواره شکل می دهد.

برای آشنایی بیشتر داوران با مولفه های داوری، کارگاه آموزشی کوتاه مدت داوری برای بچه‌ها گذاشته شد. این را طباطبایی گفته و ادامه می دهد : داوران انتخاب شده جشنواره یک سری ویژگی دارند از جمله اینکه عضو کانون پرورش فکری هستند و زمینه هنری دارند یا در حوزه فیلم، نمایش یا ادبیات از جمله قصه گویی کار کرده اند و همه افرادی که انتخاب شدند با این حوزه بیگانه نبودند. بخشی از این بچه ها پدران فیلم ساز دارند و در خانواده ای زندگی می‌کنند که از کودکی در تعامل با بحث سینما بوده اند.

به گفته وی در این جلسات، ساختمان یک فیلم برای بچه ها ترسیم و از داشته‌های خودشان استفاده و معیارهای بچه‌ها برای انتخاب فیلم احصا شده است و راجع به اینکه یک فیلم خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد بحث شد و هیچ چیزی به داوران القا نشد و فقط داشته‌های آنها  با هم دیگر به اشتراک گذاشته شد و نهایتا در این جلسات یاد گرفتند که چه معیارهایی را برای رای دادن در نظر بگیرند و استقلال رای داشته باشند که بتوانند نماینده شایسته ای از قم برای داوری باشند.

به اعتقاد این فیلمساز و کارشناس مرکز سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان کشور، داوران کودکان و نوجوانان جشنواره قم به قدری سواد بصری و اطلاعات عمومی خوبی داشتند که نشان می‌داد نسلی در کشور در حال رشد است که در سطح بالای سواد فرهنگی قرار دارد.

جشنواره کودک ونوجوان نهایتا بعد از اکران ۱۰ فیلم در قم به پایان رسید تا استان قم هم سهمی در اجرای این اتفاق فرهنگی بین المللی داشته باشد، اتفاقی که به اعتقاد طباطبایی ثابت می‌کند که ایران فقط تهران نیست و باید به نوعی برنامه ریزی شود که همه کشور بتوانند از امکانات و مجامع فرهنگی و هنری، جشنواره ها و مراسم فرهنگی استفاد کنند. از جمله جشنواره ها می‌توان به جشنواره فیلم کودک و نوجوان اشاره کرد که برای همه کودکان ایرانی است و به همین خاطر همزمان در ۳۰ استان از سی و یکم مرداد تا چهارم شهریور در استان ها و از ۲۸ مرداد تا ۴ شهریور در اصفهان که مرکز اصلی برگزاری جشنواره هست، برگزار شد.