به گزارش «شهر بیست» به نقل از روابط عمومی حوزه هنری قم، دومین نشست هم‌اندیشی تخصصی موسیقی با موضوع ترمینولوژی موسیقی با حضور محققان و اندیشمندان حوزه موسیقی و فقه اسلامی در حوزه هنری قم برگزار شد.

در ابتدای این نشست تخصصی، عباسعلی نوروزی مسئول واحد پژوهش حوزه هنری قم تصریح کرد: هدف حوزه هنری از برگزاری سلسله جلسات هم‌اندیشی برای اهل فن موسیقی، بررسی نظرات فقهی با رویکرد موج چهارم موسیقی و تاکید بر نظرات رهبر معظم انقلاب در این حوزه است. در این سلسله جلسات همچنین به دنبال بیان ملاک‌های موسیق حلال و حرام برای تشخیص موسیقی متعالی‌ هستیم‌.

نظرات رهبر معظم انقلاب در حوزه موسیقی را باید موج چهارم فقه موسیقی در مرجعیت شیعه دانست

در ادامه حجت الاسلام مجتبی فلاحتی محقق و مدرس حوزه و دانشگاه به ویژگی‌های موسیقی که باعث اهمیت آن در جامعه و فقه شده پرداخت و گفت: موسیقی پر جاذبه‌ترین، پر تاثیرترین و پر مصرف‌ترین هنر است و به همین خاطر حذف شدنی نیست. در عین حال موسیقی پرابهام‌ترین هنر نیز هست و در جوامع مختلف این سوال مطرح است که موسیقی چه حکمی دارد؟

وی همچنین تصریح کرد: موسیقی را نمی‌شود حذف کرد، صدا را نمی‌شود حذف کرد. موسیقی در نگاه فقهی نوع حلال و نوع حرام دارد، حلالش را کسی نمی‌تواند حذف کند. رهبر معظم انقلاب حتی درباره آلات موسیقی گفته‌اند؛ آلات موسیقی بر اساس فطرت و عقل آدمی و  بر پایه الهی ساخته شده و نعمت است.

این مدرس حوزه و دانشگاه در ادامه ضمن تاکید بر این نکته که در هیچ جای قرآن نیامد‌ه است که موسیقی حرام است، تعابیر و الفاظ مثبت یا منفی که در قالب روایات و آیات به موسیقی و غنا اطلاق شده را برشمرد و تصریح کرد: خدا در قرآن گفته که برای میراندن و زنده کردن آدمیان در صور دمیده می‌شود. اگر موسیقی از نظر اسلام حرام است چرا در قرآن این چنین صریح و مستقیم به آلات موسیقی اشاره شده‌است؟ خداوند متعال در قرآن خواسته قدرت موسیقی را نشان دهد.

وی به رویکرد روایات شیعه درباره موسیقی حلال و حرام اشاره کرد و گفت: بر طبق بررسی مفصل اسناد و متن پانصد روایت شیعه در باب موسیقی و آیات قرآن درباره موسیقی و غنا ما حدودا پنجاه لفظ مذمت کننده موسیقی را مشاهده می‌کنیم مانند لهو و لعب و اضلال و لحون اهل الفسق ….و حدود سی لفظ برای مدح موسیقی مانند صوت حسن. از این دوگانه هم ملاک‌های شفاف و مفصل حرمت و حلیت موسیقی را أخذ می‌کنیم و هم می‌فهمیم که موسیقی در فرهنگ معصومین(ع) دارای دو صورت و وضعیت بوده‌است.     

حجت الاسلام فلاحتی در ادامه به موضع نظام و مقام معظم رهبری در خصوص موسیقی اشاره کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب موسیقی را یکی از ۳ مسئله مهم فرهنگی نظام می‌دانند. ایشان آنقدر درباره موسیقی صحبت کرده‌اند که شاید هیچ رهبری در کشور دیگری در این باره صحبت نکرده باشند. نظرات ایشان را باید موج چهارم فقه موسیقی در مرجعیت شیعه دانست. مقام معظم رهبری معتقدند که موسیقی می‌تواند انسان را به خدا برساند. موضع نظام این نیست که موسیقی حرام است. رهبر معظم انقلاب گفته‌اند که موسیقی می‌تواند روح را شفا دهد. اسلام یک دین معتدل است و هیچ چیز مفیدی را کنار نمی‌گذارد. 

وی همچنین به نظرات مقام معظم رهبری درباره موسیقی رایج در کشور اشاره کرد و گفت: البته رهبر انقلاب منتقد وضع موجود موسیقی هستند که این مسؤلیت اهالی موسیقی و عدم اطلاع یا التزام آنها به ملاک‌های حلال و حرام در موسیقی را می‌رساند. ما قرار است با همفکری در این جلسات بحث مفصلی در این باب داشته باشیم.

این مدرس حوزه و دانشگاه در انتقاد از رواج موسیقی نازل نیز در جامعه گفت: متاسفانه جامعه ملاک مشخصی برای تشخیص موسیقی خوب و فاخر ندارد. چرا موسیقی‌های عامه‌پسند و روحوضی ترویج می‌شود در حالی که اهل فن هم حاضر نیستند آن را گوش کنند.

حجت‌الاسلام مجتبی فلاحتی در پاسخ به انتقاد برخی اهالی موسیقی در خصوص نگاه منفی جامعه روحانیت به موسیقی نیز گفت: آیا نصوص و روایات فقط بر ضد موسیقی هستند یا در مدح و تایید موسیقی هم روایاتی هست؟ ایراد این است که برخی فقط به یک دسته از روایات مراجعه می‌کنند و به نصوصی که در مدح موسیقی‌ست کمتر مراجعه می‌شود. حداقل بیست سند روایی شیعه وجود دارد که اجرای موسیقی در شب عروسی حضرت زهرا(س) در آنها آمده مانند کتب شیخ طوسی و قطب راوندی. در روایت داریم که پیامبر در شب ازدواج حضرت فاطمه(س) امر می‌کند که دف بیاورید و اسماء بنت عُمَیس که نوازنده است را بخاطر دف نوازی و شاد کردن دل حاضران دعا می‌کند. ما نظرات بسیار متعالی در میان روحانیت مترقی داریم چرا سراغ آنها نمی‌رویم و می‌گوئیم دین مخالف موسیقی‌ست.

چرا دین‌داران ما در خصوص آیات و روایات موافق موسیقی، روشنگری نکرده‌اند؟

همچنین علیرضا گیتی‌رخ نوازده و تئوریسین موسیقی در سخنانی خاطرنشان کرد: آنچه درباره‌ روایات در حوزه موسیقی و غنا باید به آن توجه شود، زمانه و تاریخ آن روایت است. اینکه چرا چنین روایتی گفته شده و در کجا؟ اینکه روایت را بر اساس چه لزوم و وجوبی گفته‌اند. اینکه در آن دوران جریانات موسیقی با چه مجالسی همراه بوده و امروز موسیقی در چه فضایی اجرا می‌شود. امام عصر با چه شرایطی روایت داده‌اند و فقیه امروزی با چه شرایطی حکم می‌دهد.

همچنین هاشم شریف‌زاده آهنگساز و مدرس موسیقی گفت: چرا دینداران ما آنقدر که باید در خصوص آیات و روایات موافق موسیقی روشنگری نکرده‌اند.

امیر حاج ابراهیمی محقق و آهنگساز و مدیر آموزشگاه نوا و دکتر صائب طهماسبی نوازنده و پژوهشگر از جمله دیگر صاحب‌نظران حاضر در این جلسه بودند.