شهر بیست/ سرویس فرهنگ و هنر _ محمد مهدی عنایت‌پور: زمستان ۹۶ بود که یک کتابفروشی بزرگ در دل شهر سبز شد. کتابفروشی‌ای که در نخستین روز بهمن در طبقه سوم مجتمع صفائیه متولد شد و نامش را «دنیای کتاب» گذاشتند.

مجموعه‌ای که ۶۰ هزار عنوان کتاب از ۱۵۰۰ ناشر برتر را در پنج تالار و دو دالان به وسعت ۱۳۰۰ متر در خود جای داده و طی سال‌های اخیر توانسته به پاتوق اهالی فرهنگ و علاقه‌مندان به حوزه کتاب تبدیل شود.

کتابفروشی‌ای که در این سال‌ها گرچه تلاش کرده دست مشتریانش را با دست یار مهربان گره بزند و سرانه مطالعه را تکان بدهد اما به گفته حسین قوامیان مدیر دنیای کتاب، «وقتی قیمت کتاب به دلیل تورم ناشی از افزایش هزینه‌های چاپ و نشر و کاغذ تا صددرصد گران می‌شود ولی میزان درآمدهای مردم بیشتر نمی‌شود، طبیعتاً کتاب از اولویت خرید خانوار خارج می‌شود.»

آن‌طور که این فعال حوزه نشر و کتاب می‌گوید روند پر شتاب تورم کشور کم بود، کرونا هم قوز بالای قوز کتاب و کتابخوانی شد! به گفته قوامیان، با وجود اینکه «دنیای کتاب» در سه طرح فصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال گذشته، پرفروش ترین کتابفروشی کشور شد اما هنوز به سقف فروش خود در زمان پیش از شیوع کرونا نرسیده است.

حسین قوامیان که حالا حضورش در حوزه نشر به ربع قرن رسیده و ۱۶ سالی می‌شود مدیر نشر «کومه» است، در ظهر یکی از روزهای بهاری فروردین میزبان خبرنگار «شهر۲۰» در کافه‌ دنیای کتاب شد و درباره «چگونگی شکل‌گیری دنیای کتاب»، «راهکارها و موانع توسعه فرهنگ کتابخوانی» و «مشکلات اقتصادی و چالش‌های کرونا» پاسخ گفت. ماحصل این گفت‌وگوی ۹۰ دقیقه‌ای را در ادامه می‌خوانید:

*ایده راه‌اندازی «دنیای کتاب» چگونه شکل گرفت؟

سیزده سال قبل در سفری به چند کشور اروپایی از کتابفروشی‌های بزرگ و مدرنی بازدید کردم که تفاوت بسیاری با کتابفروشی‌های ایران داشت. در این فروشگاه‌ها، کافه‌کتاب‌هایی برای مطالعه بود و صندلی‌های راحت و مناسبی هم قرار داده بودند که مردم به راحتی می‌توانستند ساعت‌ها کتاب‌های مورد علاقه‌شان را مطالعه کنند. من آرزو داشتم چنین فضایی را ایجاد کنم.

ضمن اینکه درباره تعدادی از شرکت‌های بزرگ مثل شرکت تالیا در ایتالیا و فروشگاه زنجیره‌ای فرانکفورت مطالعه کردم و تمام خصوصیات و ایده‌های مرتبط با مجموعه دنیای کتاب مثل «پرفروش‌های کتاب»، «ده کتاب برتر» و «برگزیده‌ها»، بیشتر برگرفته از نمونه‌های خارجی است.

*شروع ساخت دنیای کتاب از چه زمانی کلید خورد؟  

۵ سال قبل به همراه آقای مولانا مدیر انتشارات «دارالفکر» و یکی دیگر از دوستان ناشر تصمیم گرفتیم این مجموعه را دایر کنیم و به دنبال فضای مناسبی بودیم تا اینکه محیط فعلی مجموعه یعنی طبقه سوم مجتمع صفائیه شامل سی مغازه لباس‌فروشی و لوازم آرایشی و … تخریب شد و به ۱۳۰۰ متر فضای مفید کاری برای کتابفروشی تبدیل شد.

طراحی و اجرای این پروژه در مدت هشت ماه به دست یکی از مهندسین ایرانی انجام شد که در کشور آلمان فعالیت دارد. از زمانی که ما تصمیم به ایجاد مجموعه دنیای کتاب گرفتیم تا زمانی که در نخستین روز بهمن ماه ۱۳۹۶ افتتاح شد، یک سال طول کشید.

*چه تعداد کتاب در دل دنیای کتاب قرار گرفته و این مجموعه دارای چه بخش‌هایی است؟

مجموعه دنیای کتاب ۶۰ هزار عنوان کتاب را دارد. کتاب ها در پنج حوزه «کودک و نوجوان»، «عمومی»، «دانشگاهی»، «حوزوی» و «دفاع مقدس»، از ۱۵۰۰ ناشر برتر ایران و در ۱۹۱ موضوع است. این مجموعه متشکل از پنج تالار و دو دالان کتاب های مرجع و رمان است و در هر حوزه‌ای از ناشران فعال، کتاب موجود است.

*بعضی مجموعه‌های مشابه «دنیای کتاب» هم سال‌هاست فعالیت دارند. این مجموعه چه تفاوتی با سایر مجموعه‌های بزرگ کتابفروشی دارد؟

تفاوت این مجموعه با کتابفروشی‌های دیگر در این است که افراد می‌توانند در فضای مجموعه از تمام کتاب‌ها استفاده و مطالعه کرده، بدون اینکه کتاب را خریداری کنند.

ما علاقه‌مندیم در فضای «دنیای کتاب»، بیشتر کتاب عرضه شود و محوریت ما بحث کتاب و کتابخوانی باشد تا فروش محصولات جانبی. مجموعه‌های دیگر چهل تا پنجاه درصد به لوازم التحریر و محصولات دیگر اختصاص داده‌اند در حالی که ما علاوه بر ۸۰ درصد فضای مجموعه که به کتاب اختصاص دارد، حاضریم آن ۲۰ درصد مابقی را هم به کتاب اختصاص دهیم.

*در زمان شروع فعالیت «دنیای کتاب» با چه مشکلاتی مواجه بودید؟

مهم‌ترین دغدغه ما در شروع فعالیت، تبلیغات شهری و رسانه‌ای برای معرفی مجموعه به شهروندان و اهالی کتابخوانی بود. متأسفانه معرفی مجموعه ما به مردم خیلی زمان بُرد و هزینه‌بَر بود. تابلوهای سطح شهری و صداوسیما هزینه‌های قابل توجهی داشتند و دارند. هزینه پخش تیزرهای صداوسیما بالاست در حالی که رسانه ملی نسبت‌به حوزه کتاب و کتابخوانی رسالت دارد.

کاش مسئولان این مصاحبه را بخوانند، وقتی فروشگاهی در کل کشور رتبه اول را بین ۹۰۰ کتابفروشی بدست می‌آورد و با ۶۰ هزار عنوان کتاب با ۱۹۱ موضوع از ۱۵۰۰ ناشر برتر ایران دارد، نباید دغدغه‌ای درباره معرفی خودش داشته باشد.

*با نهادهای فرهنگی شهر تعامل و ارتباط دارید؟ 

با اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم و حوزه هنری در تعامل و ارتباط هستیم و در جهت معرفی مجموعه همکاری داشتند اما از سازمان زیباسازی شهرداری قم توقع همکاری بیشتری داریم. البته تخفیف‌هایی را در نظر گرفتند اما آن‌قدر هزینه‌های تبلیغ تابلوهای سطح شهر گران است که با این تخفیف‌ها هم مشکل حل نمی‌شود.

صداوسیما رسالت بزرگی درباره کتاب و کتابخوانی دارد اما به این رسالت اهمیت نمی‌دهد. توقع داریم وقتی یک فروشگاه کتاب به این وسعت در شهر قم ایجاد می‌شود، از سوی صداوسیمای مرکز قم معرفی شود چراکه این امر زمینه ساز ارتقای سرانه مطالعه است.

*در طول مدتی که «دنیای کتاب» راه‌اندازی شده، نشست‌های مختلفی در حوزه کتاب برگزار کردید. این نشست‌ها با چه هدفی شروع شد و استقبال‌ها چطور بود؟

یکی از رویکردهای ما معرفی کتاب با حضور نویسندگان آثار مشهور است. اتفاقی که هم باعث دیدار علاقه‌مندان و مخاطبان کتابخوانی با نویسنده محبوب‌شان می‌شود، هم سرانه مطالعه را با خرید کتاب بالا می‌برد و هم میزان فروش را افزایش می‌دهد. بر همین اساس، سه تالار «گنجینه»، «دانشگاهی» و «کودک و نوجوان» میزبان برگزاری نشست‌های ادبی و کتابخوانی مثل رونمایی آثار نویسندگان، جشن امضا و نقد کتاب شدند.

تاکنون حدود یکصد نشست تخصصی با محوریت کتاب و در زمینه‌های مختلف ادبی و داستانی شامل ۷۵ نشست حضوری و ۲۵ نشست مجازی در مجموعه برگزار و چهره‌های مختلفی به دنیای کتاب دعوت شدند که شاید تا پیش از آن در قم تشریف نیاورده بودند و علاقه‌مندان زیادی آرزوی دیدن‌شان را داشتند.

سروش صحت و علیرضا خمسه و کیومرث پوراحمد از هنرمندان؛ مصطفی مستور و رضا امیرخانی از داستان‌نویسان؛ مصطفی رحماندوست، سعید بیابانکی، علیرضا بدیع، ناصر فیض و عبدالجبار کاکایی از میان شاعران و منصور ضابطیان از روزنامه‌نگاران با محوریت سفرنامه‌ها، از جمله مهمانان دنیای کتاب در این مدت بودند.  

در میان مؤلفان کتب دینی هم استاد شیخ حسین انصاریان و حجت‌الاسلام‌والمسلمین محدثی از مجموعه بازدید کردند.

از همه مهمانان عزیز مجموعه، فیلم و کلیپی تهیه شده. مثلاً آقای سروش صحت بیان می‌کرد تصورش از قم مربوط به ده دوازده سالگی‌‌اش است و فکر می‌کرد قم همچنان یک شهر کوچک مانده و کتابفروشی ندارد اما وقتی «دنیای کتاب» را مشاهده کرد، ذهنیت‌اش عوض شد. نکته مهم اینجاست کسانی که می‌خواهند فرهنگ جامعه و شهر را ببینند، به کتابفروشی‌ها نگاه می‌کنند.

*طی چند سال اخیر، طر‌ح‌های فصلی فروش کتاب از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شده، به نظر شما این طرح‌ها توانسته مردم را بیشتر کتاب‌خوان کند؟

قطعاً مؤثر بوده اما آن چیزی که در این طرح‌ها، بیشتر از تخفیف‌ها منجر به استقبال مخاطبان می‌شود، فضای روانی و رسانه‌ای است که همه مردم را به خرید کتاب تشویق می‌کنند. شاید سهم تخفیف‌ها برای انگیزه خرید کتاب، ۴۰ درصد باشد اما ۶۰ درصد بخاطر فضاسازی رسانه‌هاست.

ضمن اینکه مهم‌ترین مزیت اجرای طرح‌های فصلی کتاب این است که یارانه به طور مستقیم به دست مصرف‌کننده می‌رسد در حالی که در نمایشگاه‌های بین‌المللی و نمایشگاه‌های استانی، درصدی از بن‌های تخفیف به دست مصرف کننده نمی‌رسد. معمولاً علاوه بر ۲۰ درصد تخفیف طرح‌ها، خود کتابفروشی‌ها هم درصدی تخفیف در نظر می‌گیرند که مشوق بیشتری برای خرید کتاب می‌شود.

*۲۵ سال از ورود شما به حوزه نشر می‌گذرد و امروز یکی از مجموعه‌های بزرگ کتابفروشی کشور را مدیریت می‌کنید. به نظر شما چگونه می‌توان فرهنگ کتابخوانی را در جامعه گسترش داد؟

اگر چهار ضلع نشر یعنی «انتشارات»، «کتابفروشی»، «نویسنده» و «تصویرگر»، کار خود را درست انجام دهند و با معیارهای روز دنیا فعالیت کنند، مطمئن باشید سرانه مطالعه افزایش پیدا می‌کند.

ناشر اگر از نظر محتوایی دقیق کار کند و کتاب را درست توزیع کند، کتابفروش هم ویترین‌های متعددی ایجاد کند، تصویرگر هم کتاب را رنگ و لعاب خاصی دهد و نویسنده هم محتوای شایسته‌ای تولید کند و با ناشر همکاری داشته باشد، محصول ارزشمندی تولید می‌شود که مورد استقبال مخاطب هم قرار می‌گیرد.

اگر کتابی خوب باشد و درست معرفی شود، بدون تردید استقبال می‌شود. در میان شاعران، هر کتابی که از فاضل نظری منتشر می‌شود، به چاپ‌های متعدد  می‌رسد. در میان نویسندگان هم از آثار رضا امیرخانی و مصطفی مستور استقبال بسیاری می‌شود. این اتفاق در کتاب‌های کودک و دفاع مقدس مثل «خاک‌های نرم کوشک» تکرار شده و چاپ‌های متعدد خوردند.

*سال‌هاست که ‌گفته می‌شود مردم ما کتاب‌خوان نیستند، به نظر شما مردم کتاب نمی‌خوانند؟

قم که جمعیت کتابخوانی دارد و سرانه مطالعه در این شهر بالاست. همین که مجموعه ما سه مرتبه در طرح‌های فصلی وزارت ارشاد رتبه نخست را کسب می‌کند، یعنی قم مردم کتابخوانی دارد و اهل مطالعه هستند.

ضمن اینکه عموم مردم هم به کتاب علاقه‌مندند ولی وقتی قیمت کتاب به دلیل تورم ناشی از افزایش هزینه‌های چاپ و نشر و کاغذ گران می‌شود اما میزان درآمدهای مردم بیشتر نمی‌شود، طبیعتاً کتاب از اولویت خرید خانوار خارج می‌شود. مشکل ما هزینه‌های جانبی است نه اینکه مردم کتابخوان نباشند.

*قیمت پشت جلد کتاب‌ها طی یکی دوسال اخیر چقدر افزایش داشت؟

بعضی کتاب‌ها تا ۱۰۰ درصد اما بیشتر کتاب‌ها حداقل ۶۰ تا ۸۰ درصد افزایش قیمت داشتند.

*بازدیدکنندگان «دنیای کتاب» بیشتر از چه قشری هستند؟

اگر از نظر اقتصادی و اجتماعی نگاه کنیم، طبقه متوسط به پایین جامعه محسوب می‌شوند اما اگر از نظر فرهنگی و علمی در نظر بگیریم، بیشتر دانشجویان و استادان و معلمان هستند.

*طلبه‌ها چطور؟

تا پیش از شیوع کرونا حضور خوبی داشتند به ویژه در دوران شروع سال تحصیلی.

*در فضای «دنیای کتاب»، بیشتر جوان‌ها و نسل جدید به چشم می‌خورند و در تگ‌های صفحه اینستاگرام مجموعه هم بخش قابل توجهی از مخاطبان شما از این طیف سنی هستند. آمار خاصی از درصد مشتریان جوان دارید؟

حدود ۵۰ درصد مشتریان ما کودک و نوجوان، ۳۰ درصد جوانان و و ۲۰ درصد بزرگسال هستند. احساس می‌کنم دهه شصتی‌ها و دهه پنجاهی‌ها دغدغه خواندن و مطالعه ندارند اما دهه هشتادی‌ها خوب هستند و ما این موضوع را بر اساس میزان خرید کتاب‌های نوجوان مشاهده می‌کنیم.

*پس اینکه گفته می‌شود دهه هشتادی‌ها انس و الفتی با کتاب ندارند و نسل سطحی‌نگری هستند، شما رد می‌کنید؟

بله رد می‌کنم، چون از میزان فروش کتاب‌های نوجوان مشخص است که اهل مطالعه هستند. بیشتر اوقات یا خودشان یا به همراه دوستان‌شان می‌آیند و اینجا برنامه دارند و به معرفی کتاب می‌پردازند. ما یک کارمند دهه هشتادی هم داریم که عملکرد خوب و حرفه‌ای هم دارد. به نظر من می‌شود روی دهه هشتادی‌ها حساب کرد.

*مخاطبان شما بیشتر به کدام بخش «دنیای کتاب» علاقه‌مندند؟  

بخش کودک و نوجوان و بخش تالار عمومی که کتاب‌های روان‌شناسی و رمان‌ها قرار دارند.

*در بیشتر نمایشگاه‌ها هم کتاب‌های روان شناسی در صدر استقبال قرار دارند.

بله مخصوصاً در دوران کرونا با استقبال بیشتری هم مواجه شدند. علاوه بر این، کتاب‌های نقاشی بزرگسال هم آن‌قدر مشتری داشت که یک فضایی را به این کتاب‌ها اختصاص دادیم.

*کتاب‌های بورسی هم احتمالاً در نیمه نخست سال گذشته مشتری زیادی داشتند؟

بله این کتاب‌ها در دوران صعود بورس فروش خوبی داشت و با استقبال مواجه بود.

*بیشترین فروش مجموعه شما به چه کتاب‌هایی اختصاص دارد؟

روان‌شناسی و رمان‌ها.

*‌کتاب‌های تألیفی یا ترجمه‌ای؟

ترجمه‌ای.

*همچنان از آثار ترجمه‌ای بیشتر استقبال می‌شود.

خوشبختانه در حوزه کتاب کودک، آثار تألیفی مخاطب خوبی دارند اما در حوزه نوجوان و بزرگسال از آثار ترجمه‌ای بیشتر استقبال می‌شود. البته در تمام دنیا، کتاب‌های ترجمه‌ای بیشتر فروش دارند و نمی‌توان جلوی این مسئله را گرفت.

*روزانه چه تعداد از شهروندان به «دنیای کتاب» می‌آیند؟

پیش از کرونا بین ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر در روز از مجموعه بازدید می‌کردند که یک سوم آنها دست خالی از مجموعه برنمی‌گشت. امروز بازدیدکننده‌ها کمتر و به نوعی هدفمند شده و بیشتر کسانی حضور پیدا می‌کنند که خرید می‌کنند.

*به کرونا اشاره کردید. چهارده ماه قبل در همین روزها بود که ویروس کرونا به جان شهر و مردم افتاد و بسیاری از شغل‌ها و حرفه‌ها را به لبه پرتگاه بُرد. شما چطور این بحران عجیب و متفاوت را مدیریت کردید؟

در ابتدای شیوع کرونا که از اواخر بهمن ماه سال ۹۸ شروع شد، ما هم مثل بقیه شناختی از این بحران و بیماری نداشتیم و نمی‌دانستیم چه باید کرد، به همین دلیل در ابتدای کار دچار مشکل شدیم. مجموعه تقریباً در سه ماهه اسفند ۹۸ و فروردین و اردیبهشت ۹۹ به صورت حضوری تعطیل شد چون علاوه بر بحث مصوبات ستاد کرونا، بخشی از مردم کتاب تهیه نمی‌کردند و می‌ترسیدند کتاب‌ها هم بهداشتی نباشد. آن هم در شرایطی که حتی ماسک هم در قم پیدا نمی‌شد و تعدادی از کارکنان ما از ترس کرونا از ادامه همکاری عذرخواهی کردند.

اما در ادامه به سرعت بستر فروش غیرحضوری کتاب‌ها را فراهم کردیم و مردم هم استقبال کردند. از فضای سایت، اینستاگرام، تلگرام و واتس آپ برای ارتباط با مخاطبان و معرفی کتاب استفاده کردیم و تخفیف‌هایی را هم در نظر گرفتیم که بهانه‌ای برای خرید کتاب شود. در اینستاگرام، کتاب‌هایی را معرفی کردیم که بیشتر کاربردی باشند و حتی خانواده‌هایی که علاقه‌مند به کتاب نیستند، تشویق شوند و کتاب تهیه کنند.

اولین طرح فروش غیرحضوری مجموعه دنیای کتاب که با تخفیف همراه بود، در بازه زمانی یک ماهه اوایل اسفند سال ۹۸ تا اوایل فروردین ۹۹ کلید خورد و در این طرح، ۱۳ هزار جلد کتاب را با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی توزیع کردیم. بلافاصله هم طرح «بهارانه کتاب» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شروع شد که ما آمادگی این کار را داشتیم. 

*نشست‌های تخصصی را هم که به اینستاگرام منتقل کردید، از این موضوع استقبال شد؟      

نشست‌های تخصصی به دلیل رعایت فاصله‌گذاری و شیوه‌نامه‌های بهداشتی از طریق لایو اینستاگرام در فضای مجازی برگزار شد و گاهی تعداد بازدیدها به ۳ هزار نفر هم رسید.

*با توجه به اینکه طی این مدت، تعدادی از کتابفروشی‌های مطرح سراسر کشور تعطیل شدند و نتوانستند بر مشکلات مالی غلبه کنند، شما توانستید از خطر تعطیلی دور شوید؟

ما به لحاظ مالی و میزان فروش کتاب هنوز به دوران قبل از کرونا نرسیدیم. ضمن اینکه طی یکی دوسال اخیر، شاهد تورم چشمگیر و افزایش اجاره و هزینه‌های بیمه و حقوق کارکنان هستیم که این چالش‌ها را هم باید مدیریت کنیم.

*حتی با وجود اینکه سال گذشته پرفروش‌ترین کتابفروشی کشور در طرح‌های فصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شدید، هنوز به سقف فروش پیش از دوران کرونا نرسیدید؟

خیر هنوز به پیش از کرونا نرسیدیم. کرونا به مجموعه ما خیلی ضربه زد، البته از پس کرونا برآمدیم اما ضربه را زد. ما بدون اینکه تعدیل نیرو کنیم یا هزینه‌های دیگر را کاهش بدهیم، تلاش کردیم مدیریت کنیم اما دعا کنید که سال ۱۴۰۰، سال پرتورمی نباشد. ما هر کاری می‌کنیم نمی‌توانیم به شتاب تورم برسیم! گاهی مردم می‌گویند با این هزینه‌های بالا، چگونه اینجا را مدیریت می‌کنید. بویژه اینکه وقتی نیاز اولیه مردم هم کتاب نباشد، واقعاً مدیریت اوضاع سخت می‌شود.

*شما می‌توانستید مثل بسیاری از افراد با سرمایه خود دلار و سکه و طلا خرید و فروش کنید! چرا در حوزه نشر و کتاب سرمایه‌گذاری کردید؟

کتابفروشی را به عنوان یک صنعت نگاه می‌کنم نه صرف یک شغل فرهنگی؛ چون اگر فقط به عنوان یک شغل فرهنگی نگاه کنیم، نمی‌توانیم درآمدی داشته باشیم.

درست است که ما محصول فرهنگی عرضه می‌کنیم اما اگر نگاه صنعتی نداشته باشیم، پایدار نمی‌مانیم. تا چه زمانی در ذهن ما این باشد که دولت یارانه بدهد. البته باید اذعان کنم که ما به این کار عشق و علاقه داریم و توانایی برپایی کار دیگری را هم جز کتابفروشی نداریم.

*دوسال قبل یکی از دغدغه‌های شما معرفی شدن «دنیای کتاب» بود و در مصاحبه‌ای اعلام کردید شاید ده درصد جامعه قم این مجموعه را می‌شناسند، امروز هم این دغدغه را دارید؟

این دغدغه را در قشر فرهیخته و کتاب‌خوان قم نداریم اما برای ما مهم است که کتاب‌نخوان‌ها را جذب کنیم. شاید اگر یک بار به این مجموعه بیایند، جذب شوند و علاقه‌مند به این محیط شوند. ضمن اینکه این مجموعه نقش مؤثری در تقویت سرانه مطالعه و کتابخوانی در قم دارد و به هر اندازه خانواده‌ها و نوجوانان و جوانان حتی برای سرگرمی و تفریح به «دنیای کتاب» بیایند و یک انتخاب فرهنگی ‌کنند، برای ما بسیار ارزشمند است.

*کافه دنیای کتاب هم برای جذب همین طیف افراد راه‌اندازی شد؟

در این زمینه هم تأثیرگذار است اما بسیاری از کسانی که کافه می‌روند، اهل مطالعه هم هستند و این به مجموعه ما کمک می‌کند. ضمن اینکه کتاب خواندن نیازمند آرامش خاصی است که کافه این آرامش را برای مخاطب فراهم می‌کند.

*بعضی‌ها معتقدند «اگر کتابفروشی‌های بزرگ می‌توانند روی پای خود بایستند به خاطر درآمدشان از محل نشر یا کافه است وگرنه کتابفروشی‌ها در وضعیت فعلی امیدی برای باقی ماندن و فعالیت ندارند». شما با این موضوع موافق هستید؟

شاید توجیه اقتصادی کاملی نداشته باشد اما کافه و کتابفروشی مکمل هم هستند. این گونه نیست که بگوییم درآمد ما منحصر به کافه و لوازم التحریر است، مردم واقعاً کتاب هم می‌خرند.

*برنامه‌ای برای اضافه کردن بخش‌های جانبی دیگری هم به دنیای کتاب دارید؟

پیشنهاداتی می‌شود که بخش‌های جانبی را توسعه دهید و از فضای کتاب کم کنید ولی تا این لحظه، هنوز قانع نشدیم. دوست داریم مردم بیشتر کتاب بخوانند.

*شاید خیلی ها تصور کنند چون دنیای کتاب در قم واقع شده، همه مخاطبان شما را قشر مذهبی تشکیل می‌دهند. بیشتر مخاطبان شما از چه تیپ فکری هستند؟

خوشبختانه طیف‌های مختلفی از مذهبی و معمولی و روشنفکر حضور پیدا می‌کنند اما رفتارشان به گونه‌ای نیست که محیط را از آرامش خارج کنند. افرادی هم ممکن است پوشش‌ متفاوتی از عرف رسمی جامعه قم داشته باشند اما ما باید دیدگاه شهید حاج قاسم سلیمانی را داشته باشیم که همه این عزیزان فرزندان ما هستند.

*پیش‌تر اعلام کرده بودید این مجموعه تا ۵ سال قرارداد دارد. دنیای کتاب تا چند سال دیگر مهمان طبقه سوم مجتمع تجاری صفائیه است؟

فعلاً قرارداد ما تا ۴ سال دیگر تمدید شده. امیدواریم با لطف و توجه حضرت معصومه(س) و مساعدت آستان مقدس، زمینه فعالیت بلندمدت مجموعه فراهم شود.

*برنامه‌ای برای افتتاح شعب دنیای کتاب در شهرهای دیگر دارید؟

یک سری پیشنهادات شده و حتی چند ماه قبل پیشنهادی برای دایر کردن این مجموعه در کابل پایتخت افغانستان داشتیم اما نمی‌دانیم با توجه به وضعیت کرونا و تورم، چه سرنوشتی در انتظار ماست. علاقه‌مندیم در قم یک شعبه دیگر راه‌اندازی کنیم چون منطقه‌ای مثل پردیسان نیاز به یک کتابفروشی بزرگ دارد اما باید مسئولان همکاری همه‌جانبه داشته باشند. در این منطقه، قشر متوسط به پایین حضور دارند و نمی‌توان روی درآمد آنجا حساب کرد.

*شاید افرادی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در عرصه کتابفروشی باشند، با توجه به اینکه سال‌ها در حوزه نشر و کتاب تجربه دارید، چه توصیه‌ای می‌کنید؟

فروشگاه‌های کوچک، دیگر جواب نمی‌دهد و اگر سرمایه مناسبی دارند یا می‌توانند تعاونی تشکیل دهند، به این عرصه ورود کنند در غیر این صورت، کار با یک فروشگاه کوچک بیست متری، پنجاه متری یا صدمتری جواب نمی‌دهد. مردم امروز بیشتر از فروشگاه‌های بزرگ خریداری می‌کنند و بنابراین با توجه به اینکه از درآمد فروشگاه‌های کوچک کاسته شده، آینده‌ای ندارند.